Βιογραφικά Ψαριανών αγωνιστών

...μελετά τα λαμπρά παλικάρια...

Τα παρακάνω είναι αντιγραφή της σχετικής ενότητας από το βιβλίο "Η Συμβολή των Ψαρών κατά το 1821" του Δάσκαλου  Δημητρίου Σπανού, Αθήνα 1958 . Στο κείμενο έχει διατηρηθεί η αρχική ορθογραφία και στίξη.

Βιογραφικά σημειώματα Ψαριανών αγωνιστών από της επαναστάσεως του Ορλώφ (1769-1770) μέχρι της λήξεως της επαναστάσεως (Ιανουάριος του 1829)

Αγαπούσης Γεώργιος. Πλοιοκτήτης, ο οποίος μόλις εξερράγη η Επανάστασις προσέφερε πρώτος το πλοίο του, δια ν’αποτελέση τον πυρήνα του στόλου των Ψαρών.

Αγαπούσης Δημήτριος. Αγωνιστής της Επαναστάσεως, διακριθείς κατά τας εναντίον των Τούρκων πειρατικάς επιδρομάς. Εφονεύθη εις τινα παρά τον κόλπον Τσαταρλή καταδρομήν.

Αγαπούσης Κωνσταντίνος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου, συμμετέσχεν όλων των ναυτικών επιχειρήσεων προ και μετά την καταστροφήν των Ψαρών.

Αγγελικάρας Γεώργιος. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου, το οποίον διέθεσε δια την δωρεάν μεταφοράν των Χίων προσφύγων εκ Ψαρών εις τας νήσους του Αιγαίου και εις την Πελοπόνησσον. Συμμετείχε πολλών ναυτικών πολεμικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών.

Αγγελής Χατζή (Χ’’) Κωνσταντης. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πλοίου συμμετέσχεν εκ των πρώτων των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών, υπό τον ναύαρχον Ν. Αποστόλην.

Αγγελής Χ’’ Μιχαήλ. Αγωνιστής της επαναστάσεως. Διετέλεσε κυβερνήτης πολεμικού υπό τον ναύαρχον Ν. Αποστόλην.

Αλεξανδρής (Ορφανός) Ιωάννης. Μετέσχε δια του ιδιοκτήτου πλοίου του εις τους αποκλεισμούς των παραλίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την εναντίον του εχθρικού λαθρεμπορίου προσπάθειαν.

Αλεξανδρής Νικόλαος. Αδελφός του προηγουμένου, αναπτύξας ανάλογον δράσιν κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν.

Αλεξάνδρου Νικόλαος. Αγωνιστής. Διετέλεσε μέλος της επιτροπής διασωθέντων Ψαριανών μετά την πτώσιν της νήσου του Αιγαίου και την Μονεμβασίαν, διακριθείς δια την σύνεσιν και την φρόνησιν αυτού.

Αμέρισας Κωνσταντίνος. Αγωνιστής, δράσας προ της Επαναστάσεως του 1821. Διεκρίνετο δια την μεγάλην σωματικήν του ρώμην, καίτοι μικρόσωμος.

Αναγνώστης Δημήτριος. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης σακολέβας. Συνελήφθη παρά των Αλγερίνων πειρατών αιχμάλωτος, κατορθώσας όμως αργότερον να δραπετεύση επέστρεψεν εις Ψαρά, αλλ’ απώλεσε το πλοίον του.

Ανδρεάνας Δ. Ανδρέας. Εκ των διαπρεπεστέρων Ψαριανών αγωνιστών της Επαναστάσεως. Υπηρέτησεν ως υποπλοίαρχος εν τω πολεμικώ πλοίω του Δημ. Κοτζιά, συμμετασχών πολλών ναυμαχιών. Τραυματισθείς θανασίμως κατά το 1823 εις τινα ναυμαχίαν απέθανε το αυτό έτος.

Ανδρεάνας Θ. Ανδρέας. Αγωνιστής και ούτος, συμμετασχών όλων των μέχρι της καταστροφής των Ψαρών ναυμαχιών και μετά ταύτα πολεμήσας υπό τον πλοίαρχον Α. Κρήν. Από του τέλους του 1825 προσελήφθη εις το Υπουργείον των Ναυτικών ενταχθείς εις τα στελέχη του πολεμικού ναυτικού ως υποπλοίαρχος.

Ανδρέου Χ. Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου. Μετέσχε του υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνος, διακριθείς εις τας μετά την καταστροφήν των Ψαρών ναυτικάς επιχειρήσεις.

Ανδριάς Ι. Ανδρέας. Πυρπολητής. Υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν και διακριθείς κατά την ναυμαχίαν του Γέροντος.

Ανδρουλής Ιωάννης. Ναυτικός. Μετασχών του κατά θάλασσαν απελευθερωτικού αγώνος. Τραυματισθεις βαρέως κατά την καταστροφήν των Ψαρών και αιχμαλωτισθείς, απηλευθερώθη μετά πενταετίαν έναντι καταβολής λύτρων εξ 9.000 γροσίων. Εις αυτόν οφείλονται αι πληροφορίαι αι σχετικαί με τας απωλείας των Τούρκων κατά την άλωσιν των Ψαρών, τας οποίας αναγράφει εις την περί Ψαρών ιστορίαν ο Κωνσταντίνος Νικόδημος. Η «Επιτροπή εκδουλεύσεων» τον κατέταξεν εις τον βαθμόν του υποπλοιάρχου α’ τάξεως.

Ανέζης Γεώργιος. Αγωνιστής της Επαναστάσεως, πεσών κατά την εν τω Παλαιόκαστρω ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης την 20ήν Ιουνίου 1824.

Ανέστης Μιχαήλ. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου. Διεκρίθη ως καταδρομεύς. Συναντήσας παρά την Μυτιλήνην πέντε οθωμανικά πλοία κατώρθωσε μετά πολύωρον ναυμαχίαν να τα αντιμετωπίση, αλλ’ εφονεύθη αύτος, ως και τρείς εκ του πληρώματος του. Εκ δε των Οθωμανών 11 εφονεύθησαν και 7 επληγώθησαν, ως κατέστη τούτο γνωστόν βραδύτερον από αιχμαλώτους Τούρκους.

Ανέστης Δημήτριος. Αδελφός του προηγουμένου. Αναλαβών την πλοιαρχίαν του μιστίκου μετά τον θανάσιμον τραυματισμόν του αδελφού του κατώρθωσε να διασώση το πλοίον και τους άνδρας του πληρώματος διασπάσας τον κλοιόν των τουρκικών πλοίων.

Αντώνης Εμμανουήλ. Περίφημος καταδρομεύς. Διακριθείς εις τας καταδρομάς του κόλπου Τσαταρλή, Κώ, Μοσχονησίων. Μυτιλήνης και Αδραμυττίου.

Αντώνης Μιχαήλ. Καταδρομεύς και ούτος. Υπηρετήσας υπό τον Ιωάν. Βαρβαρέσον και διακριθείς εις τα κατά της Μυτιλήνης καταδρομάς.

Αποστόλης Νικόλαος. Ναύαρχος του στόλου της νήσου Ψαρών κατά τον υπέρ της Ανεξαρτησίας αγώνα (1821-1829). Εγεννήθη εις Ψαρά το 1770. Κατήγετο από οικογένειαν παλαιών ναυτικών (ο πάππος του ήτο ο πλοίαρχος Χατζή Αποστόλης). Από νεωτάτης ηλικίας ετράπη προς την θάλασσαν και υπηρέτησεν εις τον στόλον καταδρομής του Λάμπρου Κατσώνη μετ’άλλων Ψαριανών.

     Κατά το 1793 ήτο ήδη πλοίαρχος ενός ιδιοκτήτου εμπορικού ιστιοφόρου και εξετέλει ταξίδια μέχρις Ολλανδίας αποκομίσας εντός 15ετίας κολοσσιαίαν περιουσίαν.

Το 1818 επανελθών και πάλιν μετά μακροχρόνιον απουσίαν εις Ψαρά, εμυήθη εις την Φιλικήν Εταιρείαν και από του 1820 αναγνωρίζεται ως ο κύριος εκπρόσωπος της. Όταν εκηρύχθη η μεγάλη Ελληνική Επαναστασις ο Αποστόλης ωργάνωσε μοίραν ψαριανών πλοίων και τεθείς επί κεφαλής.

     Αναδειχθείς, τη απόφασει της Δημογεροντίας των Ψαρών, ναύαρχος του ψαριανού στόλου συνηνώθη μετά του υπό τον ναύαρχον Μιαούλην στόλου της Ύδρας και επολέμησε μετ’ αυτού εις όλας σημαντικάς ναυτικάς επιχειρήσεις του Αγώνος.

Αποστόλης Ν. Αποστόλης. Υιός του προηγουμένου γεννηθείς το 1794 εις Ψαρά. Ηκολούθησεν από μικρός τον πατέρα του εις το ναυτικόν στάδιον, συμμετασχών αργότερον και εις τους ναυτικούς απελευθερωτικούς του αγώνος. Ο Αποστόλης Αποστόλης, ανεδείχθη εξαίρετος ναυμάχος, διακριθείς κατά την περίφημον ναυμαχίαν του Καφήρεως, ότε ασθενήσαντος του πατρός του, ανέλαβεν ούτος την θέσιν του, ως ναυάρχου των Ψαριανών πλοίων, συντελέσας δια της ψυχραιμίας και της γενναιότητος του εις την νίκην των ελληνικών πλοίων.

Αποστόλης Γεώργιος. Πρεσβύτερος αδελφός του ναυάρχου Νικολάου Αποστόλη, ιδιοκτήτης δύο πλοίων μετατραπέντων εις πολεμικά δια των οποίων συνεπολέμησε μετά του αδελφού του κατά την Επανάστασιν, συμμετέσχε δε εις πλείστας ναυμαχίας.

Αποστόλης Ιωάννης. Αγωνιστής, διακριθείς κατά την Επανάστασιν του 1821, ως πλοίαρχος εις πολλάς ναυμαχίας.

Αράπης Γεώργιος. Υπηρέτησεν υπό τον Παπανικολήν, μετασχών της πυρπολήσεως του τουρκικού δικρότου εις Ερεσόν της Λέσβου και εις πολλάς άλλας ναυτικάς επιχειρήσεις, πλοιαρχεύων συγγενικών πλοίων, τυφλωθείς απεσύρθη μετά την απελευθέρωσιν εις Ερμούπολιν, όπου είχε κτηματικήν περιουσίαν εις συνοικίαν Ψαριανά, της οποίας μέρος ωνομάζετο «Τα’αράπ», όπου και απέθανεν εις βαθύτατον γήρας.

Αράπης Ζαχαρίας. Αγωνιστής, συμμετασχών της ναυμαχίας του Καφηρέως, κατά την οποίαν διεκρίθη.

Αράπης Ιωάννης. Υποπλοίαρχος της «Μινέρβας» και κατόπιν πλοίαρχος ιδιοκτήτου βρικίου, βυθισθέντος υπό δύο τουρκικών πλοίων κατά τας επιχειρήσεις και τον αποκλεισμόν παρά την Εύβοιαν. Εφονεύθη ηρωικώς μαχόμενος κατά την καταστροφή των Ψαρών.

Αράπης Δ. Κωνσταντίνος. Μετέσχε πολλών ναυμαχιών και αντιπειρατικών επιχειρήσεων εις την Ανατολικήν Ελλάδα υπό τον Κων. Κανάρην.

Αργύρης Χ. Ανδρέας. Ιδιοκτήτης πλοίου, το οποίον εξοπλίσας διέθεσε δια τον υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνα. Εστάλη βουλευτής των Ψαρών εις την Προσωρινήν Διοίκησιν της Ελλάδος και διετέλεσε μέλος του Μινιστερίου (Υπουργείου) των Ναυτικών.

Αργύρης Νικόλαος. Άμα τη εκρήξει της Ελληνικής Επαναστάσεως εξώπλισεν ιδιόκτητον πλοίον, ιδία δαπάνη, μισθοδοτών εξ ιδίων και το πλήρωμα του. Υπήρξε μέλος της βουλής των Ψαρών, υπό την ιδιότητα δε αυτήν εστάλη επανειλημμένως, ως εκπρόσωπος των Ψαρών, προς την Ελληνικήν Κυβέρνησιν.

Αργύρης Νικόλαος. Έτερος υπό το αυτό όνομα Ψαριανός πλοιοκτήτης, ο οποίος προσέφερεν εις τον υπέρ Ανεξαρτησιάς Αγώνα όχι μόνον το ιδιόκτητον πλοίον του, αλλά- ως βεβαιούται εκ του Αρχείου των Αγωνιστών – και ποσόν 132.724 γροσίων υπέρ του ψαριανού στόλου. Το 1827 εστάλη ως αντιπρόσωπος των Ψαριανών προς τον ναύαρχον Κόχραν.

Αρχοντός Κωνσταντίνος. Αγωνιστής, διακριθείς κατά την άμυναν του Παλαιοκάστρου και ευρών ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης μετά λοιπών εγκλείστων υπερασπιστών του φρουρίου.

Βαλαβάνος Εμμανουήλ. Ο άλλως καλούμενος Μπαλαμπάνος Μανώλης. Επισκεφθείς το 1820 την Βεσσαραβίαν εμυήθη εις τα της Φιλικής Εταιρείας υπό του Δ. Ροδιάδου. Συμμετέσχε του αγώνος δι’ ιδίου πολεμικού πλοίου, του «Θεμιστοκλέους» και διεκρίθη εις πολλάς ναυτικάς επιχειρήσεις, δαπανήσας και μεγάλα χρηματικά ποσά δι’εξοπλισμούς και εκστρατείας.

Βαλής Ιωάννης. Αγωνιστής ναύτης. Επολέμησε και διεκρίθη εις πολλάς ναυμαχιας, υπό τας διαταγάς του πυρπολητού Παπανικολή.

Βαρβάκης Ανδρέου Ιωάννης. Εις εκ των γενναιοτέρων και ευγενεστέρων Ψαριανών καταδρομέων της Επαναστάσεως του 1769-1770 και εκ των μεγάλων εθνικών ευεργετών. Εγεννήθη εις Ψαρά το 1747. Το πραγματικόν του επώνυμον ήτο Λεοντίδης, λόγω όμως της ζωηρότητος του βλέμματος του, οι ψαριανοί του έδωσαν το παρεπώνυμον Βαρβάκης, από το ομώνυμον πτηνόν, το οποίον και παρεμέρισε το πραγματικόν επώνυμον.

     Πλοίαρχος εμπορικού πλοίου κατά τας αρχάς του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1770) ηκολούθησε τους συμπατριώτας του επαναστάτησαν – τας κατά των Τούρκων και ταχθέντας παρά το πλευρόν των Ρώσων. Κατ’αρχάς εναυπήγησε γαλιώταν, έπειτα ηγόρασε βρίκιον, το οποίον εξώπλισεν ως καταδρομικόν, ομού δε μετά των άλλων ψαριανών καταδρομικών παρέπλεε τα παράλια της Μ. Ασίας, της Θράκης και της Μακεδονίας καταδιωκών τα υπό οθωμανικήν σημαίαν πλοία.

    Περί τα τέλη του πολέμου του 1770 εναυπήγησεν εις Ψαρά τρικάταρτον πλοίον, είκοσι εξ πυροβόλων, καταλληλότερον δια την αντιμετώπισιν των μεγάλων εχθρικών πλοίων.

    Αλλά πριν εκπλεύση του λιμένος των Ψαρών συνωμολογήθη ειρήνη (1774) και ηναγκάσθη να επαναλάβη τα εμπορικά του ταξίδια. Κατά πρώτο έπλευσεν εις Λιβόρνο, εκείθεν δε επανελθών εις Ψαρά μετέβη εις Κωνσταντινούπολιν. Καταγγελθείς όμως εις την Τουρκικήν Κυβέρνησιν, ως αποστάτης, κατέφυγεν εις την Ρωσικήν πρεσβείαν, υπό της οποίας εφυγαδεύθη εις Οδησσόν, κατασχεθέντως του πλοίου του. Ευρεθείς τότε εις μεγάλην πενίαν μετέβη από της Οδησσού εις Πετρούπολιν δια να ζητήση την βοήθειαν της Αυτοκρατείρας Αικατερίνης. Πεζή διήνυσε το πλείστον της μακράς οδού, πεζός δ’ επίσης και ανυπόδητος μετέβη από την Πετρούπολιν εις Τσάρκος Σέλο, όπου διέμενεν η βασιλική οικογένεια. Κατ’ ευτυχή σύμπτωσιν κατώρθωσε να τύχη ακροάσεως παρά της Αικατερίνης, η οποία τον εβοήθησε χρηματικώς, του παρεχώρησε δε και το προνόμιον ατελούς αλιείας εις την Κασπίαν. Ο Βαρβάκης σπεύδει εις Αστραχάν και επιδίδεται μετ’ ασυνήθους δραστηριότητος εις τας εμπορικάς επιχειρήσεις κατορθώσας εντός μικρού διαστήματος να συγκεντρώση άφθονον πλούτον. Το μέγιστον μέρος της περιουσίας του διέθεσεν ο Βαρβάκης εις κοινωφελή έργα και αγαθοεργίας, τόσον εις την Ελλάδα, όσον και εις την θετήν πατρίδα του την Ρωσίαν.

     Κατά την έναρξιν της Ελληνικής Επαναστάσεως έστειλε εκατόν χιλάδας ρουβλίων εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην προς εξαγοράν Ελλήνων αιχμαλώτων. Διαρκούντος δε του αγώνος απέστειλε πολλάκις φορτία σίτου εις Ψαρά και μιαν φορά φορτίον πυρίτιδος. Μετά την καταστροφήν των Ψαρών κατήλθε μέσω Τεργέστης εις την Ελλάδα, κομίζων φορτία τροφών και άλλων αφοδίων, αποβιβασθείς δε εις Μονεμβασίαν, ένθα είχον εγκατασταθή πολλοί των Ψαριανών, διένειμε ταύτα εκεί ως και μέγα ποσόν χρημάτων.

     Ιδιαιτέρως ενδιεφέρθη δια την εξαγοράν των Ψαριανών αιχμαλώτων, διαθέσας μεγάλα χρηματικά ποσά ως λύτρα. Άλλ’ ενώ επανήρχετο εις Ρωσίαν δια Τεργέστης, απέθανον ασθενήσας εις το λοιμοκαθαρτήριον της Ζακύνθου, αφού προηγουμένως συνέταξε την 10ην Ιανουαρίου 1825 δευτέραν διαθήκην, δια της οποίας εκληροδότησεν εις το ελληνικόν έθνος το μέγιστον μέρος της περιουσίας του προς ανέγερσιν λυκείου, ορίσας το υπόλοιπον αυτής να χρησιπεύση «εις εξαγοράν των υποπεσόντων εις αιχμαλωσίαν ελληνικών οικογενειών και εις αντίληψιν και βοήθειαν απόρων ελληνικών γενεών». Το Ελληνικό Έθνος τιμήσαν τον Βαρβάκην ζώντα, ανεκήρυξεν αυτόν δι’αποφάσεως του Βουλευτικού (20 Νοεμβρίου 1824) μέγαν ευεργέτην του έθνους.

Βαρβαρέσος Ιωάννης. Πλοίαρχος, διακριθείς κατά την Επανάστασιν, ιδίως ως καταδρομεύς. Πολλά μέλη της οικογενείας Βαρβαρέσου διέπρεψαν κατά τον υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνα. Αναφέρεται και ως Μπαρμπαρεσος.

Βαρβέρης Ι. Νικόλαος. Πυρπολητής, διακριθείς υπό τον Γ. Βρατσάνον εις τας επιχειρήσεις της Τενέδου και εις πολλάς άλλας ναυτικάς επιχειρήσεις. Αναφέρεται και ως Παρπέρης.

Βασιλείου Γ. Ιωάννης. Μετέσχεν ενεργώς του κατά την Επανάστασιν ναυτικού αγώνος και διεκρίθη κατά την πυρπόλησιν της αντιναυαρχίδος παρά την Τένεδον (28 Οκτωβρίου 1822) υπό του Κ. Κανάρη.

Βασιλικής Γεώργιος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου, συμμετασχών εις πλείστας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών.

Βελισάριος. Με το όνομα αυτό αναφέρονται πολλοί Ψαριανοί αγωνισταί σπουδαιότεροι των οποίων είναι οι κάτωθι:

1) Νικόλαος του Ιωάννου. Είχε μετά του Ίω. Κομνηνού από του 1813 πλοίον δικάταρτον, το οποίον εξοπλίσας ιδίαις δαπάναις έθεσεν εις την διάθεσιν του Αγώνος. Από του 1821-1824 έλαβε μέρος εις εννέα ναυτικάς επιχειρήσεις του Αιγαίου, κυριεύσας μόνος παρά την Κύπρον, αιγυπτιακόν πλοίον 14 πυροβόλων. Το 1825 ήτο βουλευτής, το δε 1826 πληρεξούσιος εις την Γ’ Εθνικήν Συνέλευσιν. Εχρημάτισεν επί Καποδιστρίου πληρεξούσιος και ναυτοδίκης. Το δε 1833 εγένετο λιμενάρχης εν Ερμουπόλει, όπου και απέθανε.

2) Κομνηνός του Ιωάννη. Αδελφός του προηγουμένου. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Κ. Νικόδημον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων (24 Σεπτεμβρίου 1824)

3) Νικόλαος. Εξάδελφος των προηγουμένων. Υπηρέτησεν εν Ερεσώ και Σάμω, ως υποπλοίαρχος και το 1822 εν Πάτραις. Κατά την πτώσιν των Ψαρών, ευρεθείς υπερασπιζόμενος την νησίδα «Δασκαλιό» παρά τον ορμίσκον «Αρχοντίκι» ανετίναξε μετ’άλλων συντρόφων του την πυριδαποθήκην, ευρών ηρωικόν θάνατον μεθ’ όλων των εν αυτή υπερασπιστών, οίτινες και υπήρξαν οι τελευταίοι υπερασπισταί της ηρωοτόκου νήσου.

4) Αναγνώστης. Αδελφός του προηγουμένου. Έδρασεν ως πλοίαρχος εν Πάτμω και αλλαχού από του 1821-1826 υπό τον συγγενή του ναύαρχον Νικόλαον Αποστόλην.

Βόγιος Δ. Κωνσταντίνος. Είναι ο πρώτος αγωνιστής Έλλην, όστις επάτησεν επί μικρασιατικού εδάφους, αρπάσας πυροβόλα και πολεμικόν υλικόν εκ των εκεί τουρκικών φρουρίων. Το παράδειγμα του εμιμήθησαν κατόπιν σχεδόν οι περισσότεροι των συμπατριωτών του, αφού άλλος τρόπος εξευρέσεως πολεμικού υλικού δεν υπήρχε. Υπηρέτησεν ως πυρπολητής υπό τον Κανάρην, εις επιχειρήσεις παρά το Άγιον Όρος και τον Ελλήσποντον. Ανάλογον δράσιν ανέπτυξαν κατά την Επανάστασιν και οι αδελφοί του Γεώργιος και Ιωάννης.

Βόγιος Ανδρέας. Ιδιοκτήτης πλοίου, το οποίον εξοπλίσας ιδίαις δαπάναις, επλοιάρχησεν ο ίδιος, λαβών μέρος εις πολλάς ναυτικάς επιχειρήσεις, διακριθείς ιδίως εις τας καταδρομάς. Ούτος μετά των συμπατριωτών του Ανδρ. Γιαννίτση, Νικ. Καρακωνσταντή και Ανδρ. Μυτάρα μετέσχε των αποβατικών επιχειρήσεων εις Ιμβρον κατορθώσαντες να εξοντώσουν την εκεί πολυάριθμον τουρκικήν φρουράν και να συναποκομίσουν πλούσια λάφυρα.

Βουρέκας ή Μπουρέκας. Αρχοντική οικογένεια Ψαριανών ναυτικών, σπουδαιότερα μέλη της οποίας είναι:

1) Αναγνώστης. Πλοίαρχος του ιδιοκτήτου πλοίου του, στρατεύσας δι’εξόδων του εν Χίω το 1822. Μετέσχεν εις εξ εκστρατείας από του 1821 μέχρι της καταστροφής των Ψαρών το 1824, όπου και εφονεύθη.

2) Ανδρέας του Δημητρίου. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον συγγενή του Κανάρην, διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω την 5ην Αυγούστου 1824.

3) Γεώργιος του Νικολάου. Ιδιοκτήτης γολέττας, την οποίαν παρεχώρησε δι’ειδικάς αποστολάς εις τον αγώνα, αυτός δε υπηρέτησεν ως αξιωματικος εις τα πλοία του Γ. Σκανδάλη, Α. Γιαννίτση και Χ.Γ. Κοτζιά, μετασχών πολεμικών επιχειρήσεων και δη των ναυμαχιών Ερεσού, Σάμου και Πατρών. Κατά την πτώσιν των Ψαρών ευρεθείς επί κεφαλής της φρουράς της νησίδος «Άη Νικολάκι» παρά τον ορμίσκον «Αρχοντίκι» εφονεύθη μετά των περισσοτέρων εκ των συντρόφων του.

4) Νικόλαος. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Κανάρη και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας εις Αγίαν Μαρίναν Μυτιλήνης και φρεγάτας εν Σάμω (5 Αυγούστου 1824)

Βρατσάνος. Όνομα παλαιάς ιστορικής οικογενείας των Ψαρών της οποίας γνωστότερα μέλη είναι:

1) Μικές. Πρόκριτος της νήσου, ο οποίος προσέφερεν οικονομικήν ενίσχυσιν εις τον Αγώνα, αναλαβών την διατροφή των υπερασπιστών της νήσου.

2) Γεώργιος. Εκ των σπουδαιοτέρων πυρπολητών Ψαριανών. Ανέλαβε μετά του Κανάρη την πυρπόλησιν της ναυαρχίδος και υποναυαρχίδος του τουρκιού στόλου την 28ην Οκτωβρίου 1822 προ της Τενέδου. Άλλ’ ενώ ο Κανάρης ανετίνασσε την υποναυαρχίδα, οι Τούρκοι αντιληφθέντες το πυρπολικόν του Βρατσάνου να πλησιάζη, απέκοψαν τας άγκυρας της ναυαρχίδος των, επί της οποίας επέβαιναν ο Μεχμέτ Πασάς, και έσπευσαν να εισπλεύσουν εις τον Ελλήσποντον πανικόβλητοι. Και ναι μεν, λόγω των εναντίων ανέμων δεν επέτυχε του αντικειμενικού του σκοπού ο Βρατσάνος, επέτυχεν όμως να εσπείρη τοιούτον πανικόν εις τας τάξεις του εχθρικού στόλου, ώστε πολλά πλοία του προσήραξαν προ της Τρωάδος τα πληρώματα των οποίων τα εγκατέλειψαν δια να σωθούν εις την ξηράν.

3) Δημήτριος. Δημογέρων, πρόεδρος της Βουλής των Ψαρών κατά την καταστροφήν, μέλος της Φιλικής Εταιρίας και αδελφός του προηγουμένου. Είχεν εγκλεισθή κατά την άλωσιν των Ψαρών μετά του υιού του Αντωνίου και τινων συμπολιτών του και μισθοφόρων στρατιωτών εις το φρούριον του Παλαιοκάστρου (κοινώς Μαύρη Ράχη) άνω της πόλεως κείμενον. Όταν αντελήφθη ότι το φρούριον, έπειτα από τας αλλεπαλλήλους επιθέσεις θα έπιπτεν εις χείρας του εχθρού, καμφθείσης της πρώτης γραμμής ανασχέσεως, εδέχθη την πρότασιν του εκ των συνεγκλείστων συμπατριώτου του, Δημ. Κοτζιά να μη παραδοθούν, αλλά ν’αφήσουν τους Τούρκους να εισέλθουν εις το φρούριον, αποσυρόμενοι δε εις το εν αυτώ ναΐδριον του Άγ. Ιωάννου και της Αγίας Άννης, να θέσουν πυρ εις την πυριτιδαποθήκην. Εκοινώνησαν τότε όλοι των αχράντων μυστηρίων και ητοιμάσθησαν ν’αποθάνουν. Πράγματι την 20ην Ιουνίου 1824 ημέραν Κυριακήν, οι Τούρκοι εισώρμησαν εις το φρούριον και ο Βρατσάνος, σύμφωνα με τα προαποφασισθέντα, έδωσε την εντολή εις τον υιόν του να θέση το πυρ. Η διαταγή εξετελέσθη πάραυτα και ανετινάχθησαν όλοι εις τον αέρα ή ετάφησαν υπό τα ερείπια μαζί με 2000 Τούρκους και τους ηρωικούς υπερασπιστάς του φρουρίου, εκ των οποίων ελάχισται γυναίκες μόνον, ως εκ θαύματος, εσώθησαν. Αι διασωθείσαι κατά την ανατίναξιν γυναίκες, ηχμαλωτίσθησαν. Απελευθερωθείσαι δε μετά ταύτα διηγήθησαν τα της εποποιΐας του Παλαιοκάστρου (Υπόμνημα νήσου Ψαρών υπό Κ. Νικοδήμου Τόμος Α΄ σελίς 458)

4) Αντώνιος. Υιός του προηγουμένου, ο μεταδώσας το πύρ εις την πυριτιδαποθήκην, κατά την ανατίναξιν του Παλαιοκάστρου, εύρων ηρωικόν θάνατον μετά του πατρός του.

5) Ιωάννης. Αδελφός του προηγουμένου. Είχε μεταβή από παιδικής ηλικίας εις Ρωσίαν, πλησίον του συγγενούς του Ιω. Βαρβάκη, εκεί δε εμορφώθη και εμυήθη εις τα της Φιλικής Εταιρείας, καταταχθείς δ’εις τον υπό τον Υψηλάντην Ιερόν λόχον επολέμησεν εν Δραγατσανίω, διασωθείς ως εκ θαύματος και υπό αφαντάστους περιπέτειας κατώρθωσε να καταφύγη εις Αυστρίαν. Εκεί όμως τον ανέμενον νέαι περιπέτειαι και ταλεπωρίαι . Φυλακισθείς υπό των Αυστριακών, απεφυλακίσθη κατόπιν ενεργειών της ρωσικής κυβερνήσεως, και κατήλθεν εις την Ελλάδα, όπου προσέφερε τας υπηρεσίας του ως ανώτερος κρατικός υπάλληλος επί Καποδιστρίου και επί Όθωνος. Υπήρξε διαδοχικώς έπαρχος, διοικητής και ανώτερος υπάλληλος του Υπουργείου των Οικονομικών. Λόγω των φιλελευθέρων αρχών του υπέπεσεν εις δυσμένειαν και απηλλάγη των καθηκόντων του ως δημοσίου υπαλλήλου. Επιδοθείς εις την δημοσιογραφίαν διεπραγματεύθη κοινωνικά ιδίως ζητήματα εις την εφημερίδα του Λεβίδου «Ελπίδα». Μετέφρασε κατόπιν την μελέτην του Γκυζώ «Περί Δημοκρατίας εν Γαλλία» και αργότερον τον πρώτον τόμον του συγγράμματος του Μπωζούρ «περί θεωρίας των πολιτευμάτων». Απέθανε εν Αθήναις το 1861.

6) Ιωάννης. Αγνώστου συγγενείας με τον προηγούμενον. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου συμμετέσχε των ναυτικών επιχειρήσεων του ψαριανού στόλου, διακριθείς κατά την ναυμαχίαν του Γέροντα, καθ’ ήν εκινδύνευσε να συλληφθή αιχμάλωτος μετά του πληρώματος και του πλοίου του.

7) Νικόλαος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος καταδρομικού πλοίου συμμετέσχεν όλων των ναυτικών επιχειρήσεων προ και μετά την καταστροφή των Ψαρών.

Βρουλιώτης Παναγιώτης. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εις Ερεσόν (27 Μαΐου 1821) και βραδύτερον υπό τον Γ. Βρατσάνον εις Τένεδον.

Βρούλος Ιωάννης. Σπουδαίος ψαριανός αγωνιστής, διακριθείς κατά την καταστροφήν των Ψαρών, εις τας μάχας του Φτελιού και του Μοναστηρίου. Διεσώθη μετ’άλλων είκοσι εξ Ψαριανών συντρόφων του υπό γαλλικού πλοίου, το οποίον περέπλεε τας ακτάς της νήσου και εξηκολούθησε μετά ταύτα τον αγώνα εναντίον των Τούρκων συμμετασχών εις όλας τας μετά την καταστροφήν της γενετείρας του ναυτικάς επιχειρήσεις.

Βρούλος Κωνσταντίνος. Ηκολούθησε κατ’αρχάς τον Κανάρην ως ναύκληρος εις τας ναυμαχίας της Κω, του Γέροντα κ.α. Το 1826 ήτο πλοίαρχος της κανονιοφόρου «Ελβετία» ότε επυρπόλησεν επτά πλοία εχθρικά εις Κορινθιακόν. Το 1827 συμμετέσχεν υπό τον Μιαούλην εις τον κανονιοβολισμόν του φρουρίου της Χίου, από δε τας εκ του φρουρίου βολάς του εχθρού εβυθίσθη το πλοίον του. Επί Καποδιστρίου έλαβε μέρος, ως υποπλοίαρχος, εις τας επιχειρήσεις Ναυπάκτου, Μεσολογγίου και Βονίτσης.

Βρούλος Ανδρέας. Ανέπτυξε και ούτος ανάλογον δράσιν με τους προηγουμένους. Διεκρίθη ιδίως ως καταδρομεύς.

Γεωργίου Ιωάννης. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν, διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εις Ερεσόν (27 Μαΐου 1821).

Γιαλουράκης Κ. Δημήτριος. Επιβαίνων ιδιοκτήτου πλοίου, το οποίον ιδίαις δαπάναις είχεν εξοπλίσει, συμμετέσχε των ναυτικών επιχειρήσεων του κόλπου της Σμύρνης και των αποβατικών επιχειρήσεων Βρουλών.

Γιαλουράκης Κωνσταντίνος. Ιδιοκτήτης πλοίου το οποίον μετεσκεύασεν εις πυρπολικόν και πλοιαρχεύσας ο ιδίος συμμετέσχε των περισσοτέρων ναυτικών επιχειρήσεων του ψαριανόυ στόλου.

Γιαλούρης. Όνομα τριών αδελφών ναυτικών Ψαριανών αγωνισθέντων και διακριθέντων κατά την Επανάστασιν του 1821, του Ιωάννου, Αναγνώστη και Αποστόλη Γιαλούρη, του πρώτου φονευθέντος εις τας παρά τον κόλπον του Τσαταρλή ναυτικάς επιχειρήσεις, μετά των Δ. Αγαπούση και Θεοδ. Μπουρνού.

Γιάνναρης ή Γιάνναρος. Όνομα Ψαριανών αγωνιστών του 1821.

1) Γεώργιος του Ιωάννου. Εις των αρίστων πυρπολητών. Έλαβε μέρος εις την εκστρατείαν της Χίου και συνώδευσε τον Παπανικολήν κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εις Ερεσόν. Εφονεύθη αγωνιζόμενος να κολλήση το ιδικόν του πυρπολικόν εις εχθρικόν δίκροτον.

2) Νικόλαος. Ιδιοκτήτης πλοίου, το οποίον εξοπλίσας ιδίαις δαπάναις έθεσεν εις την διάθεσιν της μοίρας των Ψαρών υπό τον πλοίαρχον Δημ. Κουτσούκον. Βραδύτερον πλοιαρχεύσας ο ίδιος μετέσχεν εις πλείστας ναυτικάς επιχειρήσεις.

3) Σπυρίδων. Επίσης πυρπολητής, αγωνισθείς υπό τον Παπανικολήν. Εφονεύθη κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις του Μεσολογγίου.

Γιαννίτσης. Μεγάλη οικογένεια Ψαριανών αγωνιστών.

1) Ανδρέας. Ναυμάχος, διαπρέψας δια των ιδιοκτήτων πλοίων του, ως κυβερνήτης αυτών, εν αρχή με δια του μιστίκου του, κατόπιν δια του βρικίου του «Ηρακλής», το οποίον εκυβέρνα εξ υπαμοιβής μετά του αδελφού του Γεωργίου. Επ’αυτού, ως αρχηγίδος επτά Ψαριανών πλοίων, εδοξάσθη κατά την προσβολήν της Ίμβρου και της Αίνου. Άμα τη λήξει του Αγώνος ο γενάρχης ούτος ναυμάχος, έβαθμολογήθη με τον βαθμόν του πλοιάρχου εις τα στελέχη του αρτισυστάτου στόλου, εις τον οποίον προσετέθη και το πλοίον «Ηρακλής», πωληθέν αντί 7.800 ταλλήρων. Τόσον όμως ηγάπα τον παλαιόν αυτού των αγώνων του σύντροφον, ώστε όταν τον Μάρτιον του 1840, εξεποιείτο, ως «άχρηστον υλικόν», το γεγηρακός αυτό σκάφος, το επανέκτησεν ο Γιαννίτσης, αντί 5.278 δραχμών πλειοδοτήσας, γενομένου δεκτού, όπως το ποσόν αυτό κρατήται από τον μισθόν του… Διετέλεσε Βουλευτής των Ψαρών, πληρεξούσιος της νήσου και εις εκ των πέντε ναυάρχων της νήσου. Απέθανε φέρων τον βαθμόν του ναυάρχου.

2) Γεώργιος. Αδελφός και συναγωνιστής του Ανδρέου επί του πλοίου «Ηρακλής», όπου υπηρέτει ως πλοίαρχος. Ενετάχθη εις τα στελέχη του πολεμικού ναυτικού, τιμηθείς και με τον σιδηρούν σταυρόν, το απονεμόμενον «τοις ηρωικοις προμάχοις της πατρίδος».

3) Θεόδωρος. Αδελφός των προηγουμένων. Επί μη συγγενικών πλοίων υπηρετών, διεκρίθη κατά τον αποκλεισμόν της Κρήτης και κατά την ναυμαχίαν της Σάμου, όπου και επληγώθη.

4) Κωνσταντίνος. Δεύτερος εξάδελφος του ανωτέρω. Τιμηθείς δια την αξιόλογον κατά την Επανάστασιν δράσιν του.

5) Ιωάννης. Υιός του Γεωργίου. Κατά την ημέραν της καταστροφής των Ψαρών, εισπηδήσας εις τον «Ηρακλή» μετά προχείρου πληρώματος (το τακτικόν εμάχετο εις τα πυροβολεία του Παλαιοκάστρου), τον διέσωσε διασπάσας την εχθρικήν γραμμήν, έχων ως μόνον συναρωγόν τον συμπατριώτην του Αγγελήν Σταματέλον. Τότε διεσώθη και το νήπιον του Σμανατέλου, Γεώργιος, ο κατόπιν ναύαρχος κατά το 1897.

6) Νικόλαος. Πρεσβύτερος και με μεγάλην διαφοράν ηλικίας, αδελφός του Ανδρέου. Μαχόμενος επί του ιδιοκτήτου μιστίκου του, εφονεύθη εν Νεοκάστρω (Πύλω) το 1825 και μετά μικρόν, νεκρός πλέον συνεβυθίσθη μετά του πλοίου του.

7) Στέλιος. Επιλεγόμενος «Τσέσκας». Ο νεώτερος των κατιόντων του Ανδρέου ναυμάχων. Λήξαντος του Αγώνος και προτιμών ελεύθερον επάγγελμα, απήλθεν εις Πολωνίαν μετά του Πολωνού φιλέλληνος Παύλου Γριμπώβ, τον οποίον υπερηγάπα. Μετά τινα ναυτολόγησιν του εις Ντάντσιχ, ουδέν εγνώσθη πλέον περί αυτού.

8) Νικόλαος. Αγνώστου βαθμού συγγενείας προς τον Ανδρέαν, όστις όμως τόσον τον εξετίμα και τον ηγάπα, ώστε αποχωρήσαντος του αδελφού του Γεωργίου του «Ηρακλέους» κατέστησε τον Νικόλαον μόνιμον ύπαρχον του. Κυβερνήτης του βρικίου «Έκτωρ» κατόπιν, απεστάλη τον Δεκέμβριον του 1827 υπό της αντικυβερνητικής Επιτροπής εις Μάλταν, όπως υποδεχθή τον εκεί επί του δικρότου «Γουωρσπάιτ» καταφθάσαντα κυβερνήτην Καποδίστριαν. Κατεσχέθη όμως, άμα τω κατάπλω του ο «Έκτωρ» υπό Μελιταίων εμπόρων πιστωτών της ελληνικής κυβερνήσεως και υποστηριζόντων ότι ο Γιαννίτσης εκυβέρνα εθνικόν κτήμα. Ο στρατιωτικός όμως της Μάλτας διοικητής Πάσσομβυ, απεφάσισε χαριστικώτατα την απόλυσιν του «Έκτορος», επιβιβάσας μάλιστα και πολλούς Έλληνας πειρατάς εγκαθείρκτους εις τα κάτεργα της Μάλτας, εις τους οποίους απένειμε χάριν. Ο Καποδίστριας μεγάλως εξετίμησε τον Γιαννίτσην έκτοτε, ώστε να του αναθέση την προσωρινήν διοίκησην της Αιγίνης, όταν αυτός εδέησε να επιβή της ρωσικής φρεγάτας «Ελένη» δια να αντιληφθή αυτοπροσώπως, εάν ο αποκλεισμός των πανωλοβλήτων μερών εξετελείτο καλώς. Ήτο αρκετά εγγράμματος, αφού του ανετέθη προεδρία επιτροπής (Μάιος 1847) «προς εξέτασιν των επί του «Λουδοβίκου» δοκίμων και απόφανσιν επί των προόδων των». Το 1854 εστάλη εις Γραβόζαν προς παραλαβήν τριών ρωσικών πολεμικών, τα οποία αποκλεισθέντα εις Τεργέστην, λόγω του Κριμαικού πολέμου, επωλήθησαν υπό της Ρωσίας εις την Ελλάδα μετονομασθέντα «Αριάδνη» (κορβέττα), «Περσεύς» και «Ορφεύς» (βρίκια).

Γιούργας Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου, εξώπλισεν αυτό άμα τη εκρήξει της Επαναστάσεως και το έθεσε εις την διάθεσιν του στόλου των Ψαρών συμμετασχών εις πολλάς καταδρομάς και διακριθείς παρά την Τένεδον, ένθα συνέλαβε μετά του πληρώματος του τουρκικήν αλαμάναν.

Δασκάλας Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου, το οποίον εξωπλίσας συμμετέσχεν εις καταδρομάς ανά τα παράλια της Ιωνίας.

Δεληγιάννης Μικέ Νικόλαος. Αγωνιστης. Υπήρξεν εις εκ των πρώτων Ψαριανών, όστις προθύμως εδέχθη να αποτελέση πλήρωμα πυρπολικού σκάφους. Συμμετέσχε της πρώτης, αλλ’ αποτυχούσης, δια πυρπολικού επιθέσεως εναντίον του παρά την Ερεσόν εχθρικού δικρότου. \

Δεσποινάρας Ιωάννης. Αγωνιστής. Καταταγείς ως εθελοντής εις τον στολίσκον του Λάμπρου Κατσώνη κατά τον ρωσοτουρκικόν πόλεμον του 1787 και λαβών μέρος εις την παρά την Άνδρον ναυμαχίαν συνελήφθη αιχμάλωτος και αποσταλείς Κωνσταντινούπολιν μετά των συντρόφων του απηγχονίσθη.

Δημητράκης Χ. Νικόλαος. Ιδιοκτήτης πλοίου, έθεσεν αυτό εις την διάθεσιν του ψαριανού στόλου πλοιαρχεύσας ο ίδιος και συμμετασχών εις πολλάς ναυτικάς επιχειρήσεις.

Δημητράκης Χ. Γεώργιος. Αδελφός του προηγουμένου έχων ιδιόκτητον πλοίον και εξωπλίσας αυτό, επέβη ο ίδιος διακριθείς κατά τας περιπολίας παρά τον Θερμαικόν Κόλπον και το Άγιον Όρος.

Δημητρέλης Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου συμμετέσχε των αποκλεισμών της Ιωνίας, διακριθείς ως καταδρομεύς, κατορθώσας μετά του συμπατριώτου του Ν. Σαρηγιάννη να συλλάβη δύο εχθρικάς σακολέβας.

Διακογιάννης Ιωάννης. Αγωνιστής της Επαναστάσεως του 1821. Επολέμησεν αρχικώς εις την Σάμο και την Κασσάνδραν, ακολούθως δε αποκτήσας ίδιον καταδρομικόν πλοίον συνέλαβεν εις Τσεσμέ τουρκικόν σκάφος, το οποίον μετεσκεύασεν εις πυρπολικόν, συνέλαβεν επίσης δύο αγγλικά φορτηγά με φορτίον αλεύρου δια τους Τούρκους, τα οποία ωδήγησεν εις Ψαρά. Τέλος συνέλαβε παρά την Φώκαιαν τρία ακόμη τουρκικά σκάφη, κατόπιν πενταώρου σκληράς ναυμαχίας.

Διακογιάννης Δημήτριος. Αδελφός του προηγουμένου. Προσέφερε το ιδιόκτητον πλοίον του δια να χρησιμοποιηθή ως πυρπολικόν, ο ίδιος δε επολέμησεν, ως αξιωματικός υπό τον Γ. Μικέ και Ν. Κοτζιάν.

Διακογιάννης Γεώργιος. Μαχητής του απελευθερωτικού αγώνος, ευρών ηρωικόν θάνατον κατά την καταστροφήν των Ψαρών (Ιούνιος 1824).

Διασάκης Κ. Γεώργιος. Έμπορος εν Οδησσώ. Μυηθείς εις την Φιλικήν Εταιρείαν από του 1819 κατήρτισεν άμα τη έκρηξει της Επαναστάσεως σώμα, το οποίον μετέφερε δι’ ιδίων εξόδων εις Ψαρά. Γαμβρός του Γεωργίου Αποστόλη, εχρημάτισε γενικός ταμίας της νήσου και πληρεξούσιος αυτής εις διαφόρους αποστολάς. Ως πλοίαρχος του πολεμικού πλοίου «Σωκράτης» ανήκοντος εις τον πενθερόν του, διεκρίθη εις διαφόρους ναυμαχίας.

Διασάκης Γεώργιος. Ναυτικός, διακριθείς εις διαφόρους ναυτικάς επιχειρήσεις υπό τον Παπανικολήν, τον Γιαλουράκην και τον Μανωλούδην. Έλαβε μέρος το 1828 εις την εκδίωξιν του Τούρκου ναυάρχου Ταχήρ Πασά εκ Χίου.

Διασάκης Δημήτριος. Πρόκριτος Ψαρών. Διωρίσθη κατά την έκρηξιν της Επαναστάσεως, μέλος της λαικής επιτροπής της νήσου και Έφορος της Αστυνομίας. Επιβαίνων ιδιοκτήτου πλοίου, έλαβε μέρος εις τας ναυμαχίας Ερεσού και Σάμου.

Διασάκης Κωνσταντίνος. Υιός του προηγουμένου, διακριθείς ως πλοίαρχος κατά την ναυμαχίαν παρά το Τρίκκερι και τον αποκλεισμόν της Ευβοίας.

Διασάκης Γ. Μικές. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν, διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου παρά την Ερεσόν (27 Μαΐου 1821).

Διοματάρης. Όνομα οικογενείας Ψαριανών, η οποία εξυπηρέτησε ποικιλοτρόπως τον αγώνα και μάλιστα από του κινήματος του Ορλώφ.

1) Κωνσταντίνος. Διέθεσεν υπέρ του αγώνος ίδιον «μίστικον» με το οποίον ημπόδισεν αποβάσεις Τούρκων εις Σαμοθράκην και έκαυσε τουρκικά πλοία εις Ωρωπόν, Τένεδον και Αττάλειαν.

2) Κωνσταντίνος. Εξάδελφος του προηγουμένου, συμπολεμήσας, ως υποπλοίαρχος από του 1821 εως του 1826 μετά του Γ. Σαρρή και Δ. Παπανικολή.

3) Νικόλαος. Διέθεσε το πλοίον του δια τον αγώνα, συμμετασχών δε εις τας πλείστας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών διεκρίθη πάντοτε δια την τόλμην του.

Δομεστίνης. Οικογένεια εκ Ψαρών διακριθείσα κατά την Επανάστασιν.

1) Χατζή-Αναγνώστης. Δημογέρων και μέλος της βουλής των Ψαρών, διέθεσεν υπέρ του Αγώνος το ιδιόκτητον πλοίον του «Αγάπη», καθώς και σημαντικόν χρηματικόν ποσόν.

2) Ανδρέας. Ιδιοκτήτης μεγάλου πλοίου, εξώπλισεν αυτό και πλοιαρχεύσας ο ίδιος, έλαβε μέρος εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών.

3) Ιωάννης ή Κουτσούκος. Κυβερνήτης του ιδιοκτήτου πλοίου «Αγαμέμνων» του μετονομασθέντος εις «Επαμεινώνδα». Διέθεσε μεγάλα χρηματικά ποσά υπέρ του Αγώνος και έλαβε μέρος εις πλείστας ναυμαχίας. Απέθανε εις Αίγιναν το 1827.

4) Νικόλαος. Δευτερότοκος υιός του προηγουμένου, εφονεύθη το 1824 μαχόμενος επί του πλοίου του πατρός του.

5) Ιωάννης. Διέθεσε υπέρ του Αγώνος, το ιδιόκτητον βρίκιον του, χρησιμοποιηθέν ως πυρπολικό.

6) Γεώργιος. Υιός του προηγουμένου. Εφονεύθη κατά την καταστροφήν των Ψαρών, αμυνόμενος εις το φρούριον του Παλαιοκάστρου και ανατιναχθείς μετά της πυριτιδαποθήκης.

7) Θεόδωρος. Αδελφός του προηγουμένου. Εφονεύθη και ούτος μαχόμενος εν Αθήναις το 1827.

Δούκας Ιωάννης. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Γεώργιον Καλαφάτην. Έλαβε μέρος εις την δια πυρπολικού επίθεσιν εναντίον του παρά την Ερεσόν τουρκικού δικρότου.

Δράκαρος Παναγιώτης. Αγωνιστής της Επαναστάσεως του 1821, διακριθείς εις τας μάχας των Αθηνών.

Ελενίτσας Χρήστος. Υπήρξεν εις εκ των πρώτων Ψαριανών αγωνιστών του 21, όστις προθύμως εδέχθη να αποτελέση πλήρωμα πυρπολικού σκάφους κατά την πρώτην, άλλ’ αποτυχούσαν, επίθεσιν εναντίον εχθρικού δικρότου εις Ερεσόν τον Μάιον του 1821.

Ελευθερίου Ιωάννης. Αγωνιστής. Μέλος του πληρώματος του Παπανικολή, εξηκολούθησεν αγωνιζόμενος καθ’όλην την διάρκειαν της Επαναστάσεως.

Ελευθερίου Κωνσταντίνος. Αδελφός του προηγουμένου, ναυπηγός και κατασκευαστής πυρπολικών. Μετά την αποκατάστασιν του Έθνους, υπηρέτησεν εις το πολεμικόν ναυτικόν ως αξιωματικός μέχρι του 1850.

Ελευθερίου Ανδρέας. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου συμμετέσχεν όλων των ναυτικών επιχειρήσεων του ψαριανού στόλου.

Ζαννής. Ναυτική ψαριανή οικογένεια. Έσχε ναυμάχους του Αγώνος και δεινούς πλοιάρχους του εμπορικού ναυτικού.

1) Γεώργιος. Εγεννήθη το 1800. Μετέσχε των εν Σάμω επιχειρήσεων (Αύγουστος 1821) ως ύπαρχος του «Επαμεινώνδα» του Παπανικολή και αλλαχού. Μετά δε την πτώσιν των Ψαρών και μέχρι της λήξεως του Αγώνος, ως πυρπολητής και δη εις Αλικαρνασσόν και Κώ

2) Νικόλαος. Αδελφός του προηγουμένου, μετασχών των ναυμαχιών Χίου, Τρίκκερι, Ψαρών και Σάμου. Ως πλοίαρχος – ιδιοκτήτης της ημιολίας «Δελφίν» εξετέλει εμπιστευτικάς αποστολάς της κυβερνήσεως, των Ψαρών και των Σπετσών.

3) Κωνσταντίνος. Νεώτερος αδελφός των προηγουμένων. Εδαπάνησε την περιουσίαν του υπέρ του Αγώνος, μετέσχε δε ως πληρεξούσιος εις τας Εθνικάς συνελεύσεις.

4) Ανδρέας. Ιδιοκτήτης καταδρομικού πλοίου, το οποίον διέθεσε δια τον υπέρ ανεξαρτησίας Αγώνα, συμμετασχών δε και ο ίδιος διεκρίθη πάντοτε.

5) Αντώνιος. Μετέσχεν εν αρχή, των ναυμαχιών Ερεσού, Σάμου, Πατρών, Τρίκκερι επί πλοίων των οικογενειών Κοτζιά, Δομεστίνη και Αράπη, από δε του 1824 ως πλοίαρχος – πλοιοκτήτης πολεμικής γολέτας και αρχηγός μοίρας εκ δέκα μιστίκων, πολεμήσας εις Σάμον, το δε 1826 τον Ιμβραήμ εις Μύλους.

6) Κομνηνός. Αξιωματικός επί του «Επαμεινώνδα» του Παπανικολή εις Ερεσόν. Με το ιδιόκτητον του βρίκιον «Νέλσων» μετέσχε των αποκλεισμών Χίου (1827), Ευβοίας και Αττικής.

Ζαχαριάς Χ. Ιωάννης. Πυρπολητής, λαβών μέρος εις πλείστας καταδρομάς εναντίον των παραλίων της Μ. Ασίας και ακολούθως πολεμήσας υπό τον Παπανικολήν διεκρίθη εις την παρά την Ερεσόν πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου (Μάιος 1821). Κατά την δευτέραν εκστρατείαν της Καρύστου μετέφερεν εκεί δι’ ιδιοκτήτου πλοίου τον Γάλλον φιλέλληνα στρατηγόν Φαβιέρον μετά του επιτελείου του.

Ζαχαρίας Γεώργιος. Πλοίαρχος, συμμετασχών εις πολλάς ναυτικάς επιχειρήσεις. Διωρίσθη παρά της Προσωρινής Διοικήσεως της Ελλάδος, έπαρχος Σκοπέλου.

Ζαχαριάς Νικόλαος. Πλοίαρχος, μετασχών του Αγώνος και διακριθείς εις πλείστας ναυμαχίας.

Ζαχαριάς Αναγνώστης. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου συμμετασχών εις πλείστας ναυτικάς επιχειρήσεις του ψαριανού στόλου.

Ζεύλης Α. Κωνσταντίνος. Κυβερνήτης ιδιοκτήτου μιστίκου, έλαβε μέρος εις τον αποκλεισμόν των Μικρασιατικών παραλίων προς παρεμπόδισιν μεταφοράς οθωμανικών στρατευμάτων εις την Ηπειρωτικήν Ελλάδα. Διεκρίθη και ως καταδρομεύς , συλλαβών μετά του Α. Σταματάρα και Ι. Διακογιάννη τουρκικόν βρίκιον εντός του λιμένος του Τσεσμέ. Επίσης συμμετέσχεν υπό τον Παπανικολήν εις την παρά την Ερεσόν πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου.

Θεοδοσίου Χ. Πλοιοκτήτης συμμετασχών των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών. Μετά την καταστροφήν της Χίου διέθεσε το πλοίον του μετ’ άλλων δέκα ψαριανών δια την μεταφοράν εκ Ψαρών εις νήσους του Αιγαίου και Πελοπόννησον Χίων προσφύγων.

Θεοδωρής Ιωάννης. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Κανάρην, διεκρίθη κατά την πυρπόλησιν της παρά την Σάμο τουρκικής φρεγάτας των 56 πυροβόλων τη 5η Αυγούστου 1824.

Ίσαρης Γεώργιος. Αγωνιστής, διακριθείς κατά την καταστροφήν των Ψαρών εις τας μάχας του Φτελιού και της Μονής της Κοιμήσεως διασωθείς υπό Γαλλικής γαβάρας μετ’άλλων Ψαριανών.

Ιωαννίδης Γεώργιος. Πρόσφυξ εις Κυδωνιών, συμμετασχών των ναυτικών πολεμικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών καθώς και εις μάχας της Δυτικής Ελλάδος, της Αττικής και της Χίου. Εφονεύθη το 1832.

Ιωαννίδης Νικόλαος. Μέλος της Βουλής των Ψαρών. Συμμετέσχε δι’ιδιοκτήτου πλοίου εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου της ιδιαιτέρας του πατρίδος.

Καβήλιας Δημήτριος. Αγωνιστής του 1821, υπηρετήσας υπό τον ναύαρχον Αποστόλην και τον Κανάρην κατά την πυρπόλησιν της ναυαρχίδος του Καρά Αλή. Ενετάχθη ως υποπλοίαρχος του βασιλικού ναυτικού μετά την απελευθέρωσιν.

Καβήλιας Δημήτριος. Πρωτοεξάδελφος του προηγουμένου. Η ιδιόκτητος γολέττα του εβυθίσθη εν ναυμαχία, αυτός δε υπηρέτει έκτοτε εις διάφορα πλοία. Μετά την απελευθέρωσιν ενετάχθη ως υποπλοίαρχος εις το βασιλικόν ναυτικόν.

Καβήλιας Παντελής. Χιωτοψαριανός. Ηγωνίσθη κατά ξηράν και θάλασσαν, απέθανε δε εν Ναύπλιω κατά την επιδημίαν (1824) του εξανθηματικού τύφου.

Καβήλιας Πέτρος. Αδελφός του προηγουμένου, διδάσκαλος κατά τον Αγώνα. Η οικογένεια του ηχμαλωτίσθη και οι γονείς του εσφάγησαν. Μετά την απελευθέρωσιν ήνοιξε σχολείον εν Ερμουπόλει Σύρου, όπου απέθανε (1869) εις βαθύτατον γήρας.

Καλάρης. Μεγάλη ναυτική οικογένεια των Ψαρών της οποίας σπουδαιότερα μέλη είναι :

1) Ιωάννης. Ναύαρχος των Ψαρών και μέλος της Βουλής. Εστάλη αντιπρόσωπος της πατρίδος του παρά τη Προσωρινή Διοικήσει της Ελλάδος, μετά των συμπατριωτών του Ν. Κοτζιά και Α. Μοναρχίδη. Ιδιοκτήτης πλοίου, ως και πυρπολικού διέπρεψεν εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών, διακριθείς δια την σύνεσιν και την τόλμην του.

2) Θεόδωρος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μεγάλου σκάφους, το οποίον εξοπλίσας έθεσεν εις την δύναμιν του ψαριανού στόλου συμμετασχών εις όλας τας πολεμικάς ναυτικάς επιχειρήσεις.

3) Γεώργιος. Υιός του προηγουμένου. Ιδιοκτήτης και ούτος μεγάλου πολεμικού σκάφους συμμετέσχεν εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις της Συρίας και της Κύπρου μετά των πλοιάρχων Ν. Παγκάρα, Απ.Γ. Αποστόλη, Χ.Γ. Κοτζιά και Δ. Παπανικολή.

4) Δημήτριος. Διεκρίθη ως πυρπολητής. Μετά την αποκατάστασιν κατετάγη εις το πολεμικόν ναυτικόν ως αξιωματικός. Απεβίωσε το 1838.

5) Δημήτριος. Εξάδελφος του προηγουμένου. Πλοιαρχεύσας κατά την διάρκειαν του αγώνος εις διάφορα ψαριανά πλοία. Ανεγνωρίσθη μετά την αποκατάστασιν του έθνους σημαιοφόρος του πολεμικού ναυτικού. Απέθανε το 1865.

6) Ιωάννης του Δημητρίου. Πυρπολητής, υπητερήσας υπό τον Κ. Νικόδημον, διεκρίθη κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 27ην Σεπτεμβρίου 1824.

Καλαφάτης Γεώργιος. Πρόκριτος των Ψαρών κατά τας αρχάς του ΙΘ’ αιώνος και πλούσιος καραβοκύρης, είχε μεταβή πολλάκις εις Ευρώπην, ήσκησε δε πλείστας καταδρομάς από του 1805 μέχρι του 1821, οπότε εξελέγη παραστάτης (βουλευτής) των Ψαρών. Υπήρξεν εκ των δριμύτατα διαμαρτυρηθέντων δια την κατά το 1823 εκλογήν του Ιω. Ορλάνδου εις την προεδρίαν του Εκτελεστικού, αντί των μη επιθυμούντων να εμφανισθούν εις την πολιτικήν Κουντουριωτών, των οποίων ήτο γαμβρός. Πρώτος προσέφερε το πλοίον του δια πυρπολικόν, πλοιαρχεύσας ο ίδιος διεκρίθη εις πολλάς ναυμαχίας. Εμερίμνησε δια την αποκατάστασιν των συμπατριωτών του, μετά την καταστροφήν των Ψαρών, εις Πειραιά και Ερέτριαν. Απέθανε εις βαθύτατον γήρας.

Καλαφάτης Ανδρέας. Υιός του προηγουμένου. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος ο ίδιος, επολέμησεν υπό τον Παπανικολήν και τον Μοναρχίδην. Έλαβε μέρος εις διαφόρους υπό τον Κανάρην επιδρομάς. Διεκρίθη κατά την εκστρατείαν της Αλεξανδρείας, κατά την ναυμαχίαν της Άνδρου και κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις του Μεσολογγίου. Απέθανε διαρκούντος του Αγώνος.

Καλαφάτης Εμμανουήλ. Συγγενής των προηγουμένων. Υπηρέτησεν εις πυρπολικά καθ’όλον τον Αγώνα και εφάνη άξιος δια το αργυρούν αριστείον, ως και την απόκτησιν γαιών εν Γαλατά της Τροιζηνίας, όπου και απέθανε το 1850.

Καλημέρης. Μεγάλη ναυτική οικογένεια των Ψαρών.

1) Νικόλαος. Εκ των πρώτων Ελλήνων ναυτικών, οίτινες διέπλευσαν τον Ατλαντικό.

2) Δημήτριος. Αδελφός του προηγουμένου. Αιχμαλωτισθείς κατά τας αρχάς του ΙΘ΄ αιώνος υπό των Αλγερινών πειρατών απέθανε εν Αφρική εν αιχμαλωσία ευρισκόμενος.

3) Παναγιώτης. Αδελφός των προηγουμένων. Υπηρετήσας υπό τον Λάμπρον Κατσώνην κατά την περιπέτειαν του 1792 εφονεύθη ηρωικώς μαχόμενος.

4) Χαράλαμπος. Υπηρετήσας και ούτος υπό τον Κατσώνην υπέστη την αυτήν τύχην με τον αδελφόν του Παναγιώτη.

5) Αναγνώστης ή Γεώργιος. Ήτο ιδιοκτήτης του βρικίου «Θεμιστοκλής» με το οποίον ευρίσκετο εις Εύξεινον Πόντον, ότε εξερράγη η Επανάστασις. Μόλις κατορθώσας να διαβή τα τουρκικά ύδατα υπό Ρωσικήν σημαίαν και παρά τας απαγορεύσεις της Τουρκικής κυβερνήσεως έσπευσεν εις τον συγκροτηθέντα στόλον της πατρίδος του και έλαβε μέρος εις διαφόρους ναυμαχίας και μάλιστα εις καταδρομάς ανά τα μικρασιατικά παράλια. Σπουδαίαν βοήθειαν παρέσχεν εις τα γυναικόπαιδα του Πηλίου, τα οποία μετά την απόπειραν του 1823 εις το Τρίκκερι, κατέφυγαν μετά των επαναστατών του Ολύμπου εις Σκόπελον, Σκιάθον και Ωρεούς Ευβοίας προς ασφάλειαν. Τον κατά θάλασσαν πόλεμον εξηκολούθησε μέχρι τέλους του Αγώνος, διακριθείς εις τας κατά το 1825 και 1826 καταδρομάς, κατά τας οποίας πολλάκις διέφυγε την καταδίωξιν του αυστριακού στόλου. Μετά την αποκατάστασιν απεσύρθη εις τον ιδιωτικόν βίον, τιμηθείς δια του αργυρού αριστείου, δια τας μεγάλας εθνικάς υπηρεσίας.

6) Δημήτριος. Υιός του προηγουμένου. Υπηρέτησεν υπ’αυτόν εις τον «Θεμιστοκλή» κατόπιν δε επί πυρπολικού, ως κυβερνήτης. Ηνδραγάθησεν εις την Σάμον, την Λέσβον και τα Μεσσηνιακά φρούρια το 1825. Επιδοθείς εις καταδρομάς ανά τα Μικρασιατικά παράλια, ενέπεσεν εις κλοιόν αυστριακών πλοίων κατορθώσας να διασωθή επωφεληθείς τρικυμιώδους νυκτός. Μετά την αποκατάστασιν απεσύρθη εις Ερμούπολιν Σύρου, τυχών του χαλκού αριστείου.

7) Ιωάννης. Αδελφός του προηγουμένου. Επολέμησε μετά του Κανάρη εις το πυρπολικόν του, κατόπιν δε εις τον στρατόν της ξηράς με τον Φαβιέρον. Απέθανε την εποχήν της πολυαρχίας το 1832, εις την οποίαν ανεμίχθη ως συνταγματικός υπό τον Ιω. Κωλέττην.

8) Ιωάννης του Δημητρίου. Ο επιλεγόμενος Λογοθέτης, λόγω του αξιώματος. Αδελφός πρεσβύτερος του Αναγνώστου, εκ των προκρίτων της νήσου. Εγένετο μέλος της τριμελούς ναυτικής επιτροπής, ως υπουργός των Ναυτικών κατά την επανάστασιν και μέλος της τετραμελούς Επιτροπής των Ψαρών δια τα τοπικά ζητήματα της γενετείρας του, της καλουμένης και «Κομισσαριάτον». Το 1832 εστάλη εις τας Κυκλάδας να στρατολογήση περί τους διακοσίους ναύτας εξ Άνδρου, Τήνου και Μυκόνου. Κατόπιν έλαβε διαφόρους εντολάς εις το εσωτερικόν της χώρας και σπουδαίως συνέβαλεν εις την γαλήνευσιν αυτής κατά τας δυσχερείς στιγμάς των εμφυλίων σπαραγμών. Μετά την αποκατάστασιν ημείφθη και ούτος δια του αργυρού αριστείου και ετάχθη εις τους πολιτικούς β΄ τάξεως. Διετέλεσεν επίσης κατόπιν πλείστας περιόδους πληρεξούσιος και βουλευτής. Απέθανε μετά το 1865.

9) Νικόλαος. Συγγενής των προηγουμένων. Ευρισκόμενος εν Γαλαζίω της Ρουμανίας κατά τας παραμονάς της Επαναστάσεως, ως πλοίαρχος εμπορικού πλοίου, εμυήθη εις τα της Φιλικής Εταιρείας και κατόπιν επολέμησεν εις Βλαχίαν, όπου και εφονεύθη, πιθανώς εις την εν Σκουλενίω μάχην.

10) Αργύρης. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου μετέσχεν εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνος από της ενάρξεως μέχρι της λήξεως αυτού.

Καλλέργης Νικόλαος. Αγωνιστής, διακριθείς ως καταδρομεύς. Μετά του περιφήμου καταδρομέως και πυρπολητού Ανδρέου Σταματάρα συνέλαβον παρά τον Καταρράκτην Χίου, τουρκικόν πέραμα με τον διοικητήν της κωμοπόλεως Ευφημιανών Χίου, τον οποίον επώλησαν εις Χίον μέσω του Αυστριακού προξένου αντί σεβαστού χρηματικού ποσού. Υπηρέτησεν ως πυρπολητής υπό τον Γ. Βρατσάνον.

Καλογερογιάννης Νικόλαος. Αγωνιστής, διακριθείς ιδίως ως καταδρομεύς.

Καμπούρης Ιωάννης. Κυβερνήτης και ιδιοκτήτης ιδίου σκάφους εξώπλισεν αυτό και έθεσεν εις την διάθεσιν του στόλου των Ψαρών, συμμετασχών εις πλείστας ναυτικάς επιχειρήσεις. Μετά την καταστροφήν της Χίου, μετέφερεν, ιδίαις δαπάναις, Χίους πρόσφυγας εκ Ψαρών εις τας νήσους του Αιγαίου και την Πελοπόννησον.

Καμπούρης Χ. Κων/νος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού σκάφους, συμμετέσχε του αποκλεισμού των μικρασιατικών παραλίων και των ναυτικών επιχειρήσεων του ψαριανού στόλου.

Καμπούρης Γ. Εμμανουήλ. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν, διεκρίθη κατά την ναυμαχίαν παρά την Σάμον ( Αύγουστος 1824) και εις άλλας ναυμαχίας.

Καμπούρης Δημήτριος. Πυρπολητής και ούτος υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν, διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εις Ερεσόν της 27ην Μαΐου 1821.

Κανάρης. Επώνυμον οικογενείας εκ των διαπρεπεστέρων της νεωτέρας Ελλάδος.

     Επισήμους ιστορικάς μαρτυρίας δια την καταγωγήν της οικογενείας Κανάρη δεν έχομεν. Υπάρχουν μόνον φήμαι και θρύλοι. Κατά το 1700, ως είναι εξηκριβωμένον, ευρίσκομεν εις Ψαρά οικογένειαν Κανάρη- επιλεγομένην Καναρίου (ως γνωστόν Μικέ Κανάριος) ονομαστήν δια τους αγώνας της εναντίον των πειρατών και κάτοχον ιδικών της πλοίων.

      Ο ένδοξος του Αγώνος πυρπολητής εγεννήθη εις Ψαρά το 1793, κατά δε το επίσημον μητρώον του ναυτικού το 1795 εκ πατρός Μιχαήλ ή Μικέ, πολλάκις εκλεγέντος δημογέροντος της νήσου και μητρός Μαρίας.

     Προώρως ορφανέψας, ηκολούθησε το ναυτικόν στάδιον ναυτολογούμενος ως «Κανάρης» και δη εις το βρίκιον του θείου του Δημ. Βουρέκα. Τα πρωτόλεια της δράσεως του εξεδηλώθησαν εις Λευκάδα- ήτις είχεν αποβή το άσυλον των από της Ηπείρου φευγόντων, τον από του Αλή –Πασά όλεθρον – μεταφέρων τους δυστυχείς Σουλιώτας εκ Πάργας.

       Κατά την έκρηξιν της Μεγάλης Επαναστάσεως, ευρισκόμενος εις Οδησσόν, επληροφορήθη τα του κινήματος της Μολδοβλαχίας και έσπευσε να κατέλθη εις το Αιγαίον δια να ενταχθή εις τον «τρινήσιον» στόλον ουχί ως πλοίαρχος, αλλ’ ως απλούς ναύτης εις την υπό τον οικογενειακόν του φίλον Νικολήν Αποστόλην, ψαριανήν μοίραν, δια να χρησιμοποιήση την ναυτικήν του πείραν του αρίστου χειριστού, όχι ως πλοίαρχος ναυμαχικού πλοίου, αλλ’ως «μπουρλοτιέρης».

       Το πρώτον ηρωικόν κατόρθωμα του Κανάρη ήτο η πυρπόλησις της τουρκικής ναυαρχίδος εν Χίω, την νύκτα της 6ης προς την 7ην Ιουνίου 1822.

       Το δεύτερον κατόρθωμα του Κ.Κανάρη ήτο η κατά την 28ην Οκτωβρίου 1822 ανατίναξις της αντιναυαρχίδος «Ριάλα-Γεμίση» του νέου ναυάρχου Κακλαμόν Μεχμέτ Πασά, μεταξύ Τενέδου και Τρωάδος.

       Τον Αύγουστον του 1824, ο Κανάρης έκαυσε μιαν φρεγάταν των 56 πυροβόλων εις Σάμον (5 Αυγούστου) και μιαν κορβέτταν παρά την Αγ. Μαρίναν της Μυτιλήνης. Άλλο εκπλητικόν επίσης τόλμημα του Κανάρη ήτο η επιχείρησις ανατινάξεως εις τον λιμένα Αλεξανδρείας κατά του Αιγυπτιακού στόλου.

       Κατά το έτος 1826 διωρίσθει πρώτος κυβερνήτης του ημιδικρότου << <<Έλλάς>>.Το 1827,εξελέγει αντιπρόσωπος των Ψαριανών εις την Συνέλευσιν της Τροιζηνίας,κατόπιν δε φρούραρχος της Μονεμβασίας.Συντετριμμένος ολίγον αργότερον δια τον φόνον του Καποδιστρίου και απογοητευμένος απεσύρθη εις την Ερμούπολιν με σκοπόν να ιδιωτεύση.

      Άνακληθείς κατόπιν υπο του Όθωνος,εγένετο πλοίαρχος και κατόπιν υποναύαρχος και γερουσιαστής.Κατά την μεταπολίτευσιν της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, διετέλεσεν υπουργός της κυβερνήσεως Ανδρέα Μεταξά,τούτο δε παραιτηθέντος,προσωρινός πρόεδρος της.Τον Αύγουστο του 1844 ανέλαβε το υπουργείο των Ναυτικών επί Κυβερνήσεως Κωλλέτη.Το 1848 διετέλεσε πρωθυπουργός υπουργός δε των Ναυτικών επι κυβερνήσεως Μαυροκορδάτου.Το 1861 απεποιήθη την απονεμηθείσαν εις αυτόν σύνταξιν,δια να υποστηρίξη ελευθέρως τας συνταγματικάς θεωρίας του.Τον Μάιο του 1862 κατέθεσε την βασιλικήν εντολήν σχηματισμού κυβερνήσεως διότι αν και υπέδειξε εις τονΌθωνα ότι μόνον δια τον υποδειχθέντων θα ηδύνατο να σωθή η δυναστεία.ο βασιλεύς Όθων τους απέρριψεν ως μη φιλικώς διακειμένους προς το πρόσωπο του.

      Την 11ην Οκτωμβρίου 1862 εγένετο μέλος της Τριανδρίας Βούλγαρη-Κανάρη-Μπενιζέλου Ρούφου.Την 25ην Μαίου 1863 εστάλη εις Κοπεγχάγην όπως προσφέρει το στέμμα τηςΕλλάδος εις τον δευτερότοκον υιόν του Βασιλέως Χριστιανού Γεώργιον τον Α’.Κατόπιν εγένετο και πάλιν πρωθυπουργός και υπουργός των Ναυτικών(4-3-1864 έως 2-3-1865).

     Έκτοτε ιδιώτευεν εις τον εν Κυψέλη οικίσκον του όπου εδέχετο τους φίλους του και θαυμαστάς του.

       Εκ του ερημητηρίου του τούτου ανεκάλεσεν εις την υπηρεσία της πατρίδος ο λαικός συναγερμός την 26ην Μαίου 1877 ίνα μετάσχη ως πρόεδρος της Οικουμενικής λόγω των απ του Ρωσσοτουρκικού πολέμου ενδεχομένων συνεπειών.

     Απέθανεν ως αναγράφεται επί της προσόψεως της οικίας του την 3ην Σεπτεμβρίου 1877 και ετάφη εις το Α’ νεκροταφείον παρά το εκκλησίδιον του Αγίου Λαζάρου προ του μνημείου του Τοσίτσα.

Κανάρης Μ. Αναγνώστης.Πρεσβύτερος αδελφός του ηρώος,πυρπολητής και αυτός,υπηρετήσας υπο τον αδελφό του Κωνσταντίνον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής ναυαρχίδος εις Χίον και της τουρκικής φρεγάτας εις Σάμον.

Κανάρης Μ. Γεώργιος. Αδελφός του ηρώος και εκ των προκρίτων των Ψαρών.Συμμετέσχε του αγώνοςεκ των πρώτων διακριθείς κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών ως κυβερνήτης πολεμικών σκαφών.

Κανάρης Γ. Ανδρέας. Υιός του προηγουμένου.λαβών ενεργόν μέρος εις τον υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνα.Υπηρετήσας ως πυρπολητής υπο τον θείον του Κ.Κανάρη διεκρίθη κατά τον τορπιλισμόν της τουρκικής κορβέτας εις Μυτιλήνην και φρεγάτας εις Σάμον.

Καραγιώργης Μαρκής. Αγωνιστής,διεκρίθείς κατά τας μάχας πέριξ της πόλεως των Ψαρών.Εγκλεισθείς μετ’άλλων Ψαριανών εις το φρούριον του Παλαιοκάστρου εύρεν ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης.

Καρακωνσταντής Νικόλαος. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος.Μετέσχεν εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις της μοίρας των Ψαρών,από της ενάρξεως του αγώνος μέχρι της καταστροφής της νήσου,διακριθείς δια την τόλμην και αποφασιστικότητα και την σύνεσιν του.

Καραολάνης Γεώργιος. Συμμετέσχεν εις τον υπερ ανεξαρτησίας Αγώνα με ιδιόκτητον πλοίον.Διατελέσας φρούραρχος Σκιάθου εις μιαν αληθώς δύσκολον περίοδος του Αγώνος κατώρθωσε δια της φρονήσεως του να επιβάλη την τα’αξιν και την πειθαρχίαν ήτις είχε διασαλευθή εξ αιτίας της συγκεντρώσεως των επαναστατών εις την νήσον μετά την αποτυχίαν των επιχειρήσεων εις Τρίκκερι.

Καραπετάκης Μιχαήλ. Ιδιοκτ’ητης και κυβερνήτης γαλιώτας.Διεκρίθη ως καταδρομεύς κατά την προεπαναστατικήν περίοδον.

Καρδαμυλίτης Αναγώστης. Καταδρομεύς,συμμετασχών του αγώνος με ιδιόκτητον πλοίον.Διεκρίθη εις τα παρά τα Καράβουρνα καταδρομάς μετά του συμπατριώτου του Νικ.Ταβερνάρη, συλλαβών πολλούς αιχμαλώτους Τούρκους και άφθονα λάφυρα τα οποία μετέφερεν εις Ψαρά και παρέδωσεν εις την Βουλήν.

Καρούλιας Κ. Γεώργιος. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος ο ίδιος συμμετέσχεν από της πρώτης στιγμής του Αγώνος διακριθείς εις τον αποκλεισμόν της Ευβοίας.Ανέλαβε πλειστάκις σπουδαίας αποστολάς τας οποίας έφερεν εις αίσιον πέρας.Ανεκάλυψε συνομοσίαν ανά τας Κυκλάδας και διέλυσε τα κατασκοπευτικά σχέδια του εχθρού εις Δωδεκάνησα.

Καρούλιας Κων/νος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου συμμετασχών του υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνων και διακριθείς κατά τας μετά την καταστροφήν των ψαρών ναυτικάς επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου.

Καρύδας Ανδρέας. Πυρπολητής, υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον,συμμετασχών εις όλας τας ανά το Αιγαίον επιχειρήσεις.Διεκρίθη κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 27ην Σεπτεμβρίου 1824.

Κασσέτας Ανδρ. Κωνσταντίνος. Πυρπολητής υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν και διακριθείς εις τας παρά την Σάμον ναυτικάς επιχειρήσεις κατά το 1824.

Κασσέτας Ν. Δημήτριος. Πυρπολητής και ούτος υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν αρχικώς διεκρίθη εις την πυρπόλησιν του παρά την Ερεσόν δικρότου και κατόπιν υπό τον Κανάρην συμμετέσχεν εις την πυρπόλησιν της αντιναυαρχίδος εν Τένεδω και της φρεγάτας εν Σάμω.

Κασσέτας Ν. Εμμανουήλ. Αδελφός του προηγουμένου συμμετασχών εις την πυρπόλησιν της φρεγάτας του Χοσρεφ Πασά παρά την Σάμον.

Κασσέτας Νικόλαος. Πυρπολητής,υπήρξεν εις εκ των τεσσάρων πρώτων Ψαριανών ιο οποίοι προθύμως εδέχθησαν να αποτελέσουν μέλη πληρώματος πυρπολικού και να συμμετάσχουν της αποτυχούσης πρώτης επιθέσεως εναντίον του τουρκικού δικρότου εν Ερεσώ.

Κατσικογιάννης Γεώργιος. Πυρπολητής υπηρετήσας υπό τον Κων.Νικόδημον και διακριθείς κατά την επιτυχή επίθεσιν εναντίον τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 24ην Σεπτεμβρίου 1824.

Κατσουρέλης Αντώνιος. Μέλος της Βουλής των Ψαρών εμυήθη εκ των πρώτων εις τα της Φιλικής Εταιρείας.Αρχηγός σώματος κατάτην καταστροφήν των ψαρών διεκρίθη εις τας μάχας του Φτελεού διασωθείς υπό γαλλικού πλοίου μετ’άλλων συντρόφων του.

Καψόκολος. Οικογένεια Ψαριανών αγωνιστών πολλαπλώς διακριθείσα.

1) Αντώνιος του Νικολάου. Πυρπολητής υπηρετήσας υπό τον Κανάρην διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής κορβέτας παρά την Μυτιλήνην και φρεγάτας παρά την Σάμον.

2) Αντώνιος του Γεωργίου. Πυρπολητής και ούτος,υπηρετήσας υπό τον Κων.Νικόδημον,διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής φρεγάτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 24ην Σεπτεμβρίου 1824.

3) Ιωάννης. Πλοιοκτήτης και πυρπολητής εκ των αρίστων,συμματασχών εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών.

4) Μαρκής. Πυρπολητής συμπολεμήσας με τον θείον του Ιωάννην καθώς και με τους Ν.Αποστόλη.Γ.Βρατσάνον και Κ.Κανάρην.

5) Δημήτριος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Γ.Βρατσάνον,διακριθείς εις τα κατά του εχθρικού στόλου επιθέσεις παρά την Τένεδον.

Κεράνης Αντ.Ιωάννης. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν και συμμετασχών εις πολλάς ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών διακριθείς δια την τόλμη του.

Κεράνης Αντ.Κωνσταντίνος. Αδελφός του προηγουμένου.Υπήρξεν και ούτος πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν διακριθείς κατά τας περί την Σάμον ναυτικάς επιχειρήσεις τον Αύγουστον του 1824.

Κεφάλας Ανδρέας. Απεστάλη,άμα την εκρήξει της Επανάστασεως παρά της Βουλής των Ψαρών,εις Μάλταν δι’αγοράν πολεμικού υλικού.Μετά την επάνοδον του έλαβε μέρος εις τα ναυτικάς επιχειρήσεις διακριθείς κατά την ναυμαχίαν του Καφηρέως (20 Μαΐου 1825).

Κεφάλας Ι. Γεώργιος. Ιδιοκτήτης μικρού πλοίου και κυβερνήτης ο ίδιος,συμμετέσχεν εις περιπολίας και αποκλεισμούς.Υπηρέτησεν υπο τον Παπανικολήν ως πυρπολητής διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εν Ερεσώ (27 Μαΐου 1821).

Κεφάλας Νικόλαος. Καταταγείς μετ’άλλων Ψαριανών ως εθελοντής εις τον στολίσκων του Λ.Κατσώνη συνελήφθη αιχμάλωτος κατά την ναυμαχίαν της Άνδρου και αποστολείς σιδηροδέσμιος εις Κωνσταντινούπολιν απηγχονίσθη.

Κεφάλας Γεώργιος. Αδελφός του προηγουμένου.Υπέστη την αυτήν τύχην με τον αδελφόν.

Κεφαλλήν Βασιλείος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εν Ερεσώ (27 Μαΐου 1821).

Κλάβαρης. Ιδιοκτήτης καταδρομικού πλοίου συμμετέσχεν ενεργώς του αγώνος από της ενάρξεως μέχρι της λήξεως αυτού.

Κλασογιάννης Ιωάννης. Αναλαβών μετά τον ρωσοτούρκικων πόλεμον του 1769-1770 ν’αποκαταστήση τας σχέσεις Ψαριανών και του Τούρκου Χασάν-Πασά λόγω της συμμετοχής των υπερ των Ρώσσων,επέτυχε τούτο την συνδρομήν του περιφήμου διερμηνέως Μαυρογένους,απαλλάξας την νήσων του μεγάλων δεινών.Υποπεσών όμως βραδύτερον εις παράπτωμα σοβαρόν,κατεδικάσθη εις την ποινήν της διαπομπεύσεως,την οποίαν τελικώς απέφυγε τη επέμβασει του εκ των προκτίτων της νήσου Χατζή Ιωάννου Κοτζιά.

Κοής. Όνομα ναυτικής οικογένειας,της οποίας τα πλείστα των μελών ήσαν πλοιοκτήται και πλοίαρχοι.Ο κατά τον Αγώνα τοιούτος Αντώνιος με το βρικιόν του <<Λεωνίδας>> μετέσχε ναυμαχιών και επιχειρήσεων και δη εις Σάμον,Ερεσόν,Κασσάνδραν,Τένεδον,Τρίκκερι,Πάτρας και Χίον.Ο νεαρός υιός του Γεώργιος όστις συνυπηρέτει υπο τον πατέρα του έπεσεν ενδόξως μαχόμενος εις την ξηράν(1824) κατά την καταστροφήν της πατρίδος του.

Κόκκινος Ν. Αναγνώστης. Υπηρετήσας ως καταδρομεύς υπο τον Κων.Τρικουβέρτην,εφονεύθη κατά τίνα περί την Μυτιλήνην επιδρομήν.

Κομνηνός Ν. Αναγνώστης. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν,διακριθείς κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις της Σάμου(Ιούλιος-Αύγουστος 1824).

Κομνηνός Δ. Γεώργιος. Πυρπολητής,υπηρετήσας και ούτος υπο τον Παπανικολήν,διακριθείς κατά τον τορπιλλισμόν του τουρκικού δικρότου εν Ερεσώ (27 Μαΐου 1821).

Κομνηνός Γεώργιος. Μέλος της Βουλής των Ψαρών κατά το 1821, εμυήθη εκ των πρώτων εις τα της Φιλικής Εταιρείας και ενίσχυσε παντοιοτρόπως τον αγώνα.Πρόξενος της Ρωσσίας κατά την καταστροφήν των Ψαρών.προσεπάθησε,ποιών χρήσιν της ιδιότητος του αυτής,να διασώση τα συγκεντρωθέντα γυναικόπαιδα εντός του περιβόλου του Προξενείου.Δυστυχώς όχιν μόνον τούτο δεν επέτυχεν αλλά ούτε της ιδίας του ζωής εφείσθησαν οι λυσσώντες Τούρκοι οίνες τον εφόνευσαν έμπροσθεν του Προξενείου.

Κονδήλος Ιω. Κωνσταντίνος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν,διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εν Ερεσώ.

Κοντός Αναγνώστης. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης,ο ίδιος έλαβε μέρος εις τον αποκλεισμόν των Μικρασιατικών παραλίων εις τον εφοδιασμόν δια πολεμικού υλικού των επαναστατών του Ολύμπου και εις άλλας ναυτικάς επιχειρήσεις.

Κοντός Γεώργιος. Καταταγείς ως εθελοντής μετ’άλλων Ψαριανών εις τον στολίσκον του Λ.Κατσώνη και συλληφθείς κατά την παρά την Άνδρον ναυμαχίαν αιχμάλωτος,απεστάλη σιδηροδέσμιος εις Κωνσταντινούπολιν όπου και απηγχονίσθη.

Κοντός Νικόλαος. Αδελφός του προηγούμενου.Κατετάγη και ούτος ως εθελοντής εις τον στολίσκον του Κατσώνη και συλληφθείς αιχμάλωτος κατά την ναυμαχίαν του Καφηρέως εστάλη σιδηροδέσμιος εις Κωνσταντινούπολιν απαγχονισθείς μετά των συντρόφων του.

Κοτζακάς Ανδρέας. Αγωνιστής,διακριθείς,κατά την καταστροφή της νήσου εις τα μάχας του Φτελιού και του Μοναστηρίου και διασωθείς υπό δραματικάς συνθήκας από παραπλέοντα γαλλικά πλοία.

Κοτζιάς. Μεγάλη ναυτική οικογένεια των Ψαρών διακριθείσα κατά την Επανάστασιν.

1) Νικόλαος του Χ΄΄Δημητρίου. Ναύαρχος των Ψαρών.Πλοιοκτήτης διαφόρων τύπων πλοίων,εφώπλισεν αυτά και έθεσεν εις την διάθεσιν του επαναστατημένου έθνους,δαπανήσας τεράστια χρηματικά ποσά δια τον Αγώνα.Έλαβε μέρος εις όλας ανεξαιρέτως τας ναυτικάς επιχειρήσεις του ψαριανού στόλου,διακριθείς και ως καταδρομεύς.Γενναίος και τολμηρός κατά τας ναυμαχίας επέδειξεν μαγαλοψυχίαν έναντι των Τούρκων αιχμαλώτων,απελευθερώσας πολλάκις άνευ λύτρων.Διετέλεσε και δημογέρων των Ψαρών κατ’επανάληψιν.

2) Κωνσταντίνος του Χ΄΄Δημητρίου. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης ο ίδιος μετέσχεν εκ των πρώτων του απελευθερωτικού Αγώνος.Κατά την καταστροφήν των Ψαρών συλληφθείς αιχμάλωτος μετά της μητρός του,απηλευθερώθη τη βοηθεία του Γάλλου Πρόξενου Σμύρνης,η δε μήτηρ τουτη επεμβάσει προκρίτων Τούρκων εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης προς τον υιόν της Νικόλαον,όστις πολλάκις απηλευθέρωσε Τούρκους αιχμαλώτους άνευ λύτρων.Ο Κων/νος Κοτζιάς διεκρίθη επίσης και κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις εις τα παράλια της Συρίας και της Κύπρου.

3) Δημήτριος Χ΄΄Γεωργίου. Παρέσχεν μεγάλην συνδρομήν κατά τον Αγώνα του 1821,και δη κατά την τελευταίαν αυτού από του 1826 περίοδον.Δια της γολλέτας του εκράτει εις αποκλεισμόν την Σητείαν και την Σπιναλόγγαν.

4) Γεώργιος Χ΄΄Ανδρέου. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος μεγάλου σκάφους.Θέσας αυτό εις την διάθεσιν του ψαριανού στόλου συμμετέσχεν και ο ίδιος των ναυτικών επιχειρήσεων.Ούτος μετά του πλοιάρχου Γ.Σκανδάλη ήσαν οι πρώτοι ψαριανοί πλοίαρχοι.οίτινες συνέλαβον ολίγον έξωθεν των Ψαρών εχθρικόν πλοίον με διακοσίους Τούρκους οπλοφόρους.

5) Ανδρέας του Χ΄΄Γεωργίου. Αδελφός του Δημητρίου και υιός του προ της Επαναστάσεως καταδρομέως Χατζή Γεωργίου Κοτζιά.Γεννηθείς το 1807 συμμετέσχε του αγώνος ως ναυτόπαις εις τα ναυμαχικά πλοία των συγγενών των Αποστόληδων.Λήξαντος του Αγώνος εταξίδευεν ως αξιοματικός του εμπορικού ναυτικού προς βιοπορισμόν και μόρφωσιν,αλλά και σπουδήν της τότε ναυτικής πολεμικής τέχνης,ώστε να καταταγή ευθύς άμα την συγκροτήσει του βασιλικού πολεμικού ναυτικού εις τα τάξεις του,οπόθεν τη αιτήσει απεστρατεύθει με τον βαθμόν του πλωτάρχου.Εκραγέντος του κρητικού αγώνος (1866) εκυβέρνησε τα ως <<καταδρομικά>> της επιτροπής του κρητικού αγώνος δρώντα <<Αρκάδι>>,<<Ύδρα>> και <<Πανελλήνιον>> και διασπών με ριψοκίνδυνον γενναιότητα τους αποκλεισμούς και τας τουρκικάς περιπολίας,εφωδίαζε τους επαναστάτας εις πολεμικά είδη και τρόφιμα,και μετέφερε τα γυναικόπαιδα των εις Πειραιά.Ο διεθνής τύπος,η πεζογραφία και η ποίησις εξήραν την αυτοθυσίαν και τα άθλα του ιδίως δια του μικροσκοπικού <<Πανελληνίου>> επιτευχθέντα εις τον οποίον ο Βίκτωρ Ουγκό αφιέρωσεν ωραίων μικρόν ποιήμα του.Λήξαντος του αγώνος αποχαιρέτησε την θάλασσαν,λόγω της κλονισθείσης υγείας του και ιδιωτεύσας εν Σύρω όπου απεβίωσε το 1889.

6) Δημήτριος του Χατζή Γεωργίου. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου,διεκρίθη καθ’όλην την διάρκειαν του υπέρ ανεξαρτησίας Αγώνος.Εις αυτόν κατά τον Κ.Νικόδημον (υπόμνημα της νήσου Ψαρών Τόμος Αος σελίς 457) οφείλεται η πρότασις να πολεμήσουν μέχρι εσχάτων και να μην παραδοθούν αλλά ανατινάσσοντες την πυριτιδαποθήκην να σκοτωθούν μετά των συναθροιζομένων Τούρκων.Την γνώμην του παραδεχθέντες και οι λοιποί τελευταίοι υπερασπισταί του Παλαιοκάστρου επραγματοποίησαν με τα γνωστά αποτελέσματα.Ουδείς δε εκ των ευρισκομένων εις Παλαιόκαστρον ανδρών εσώθη,ειμί γυναίκες τινές,αίτινες αιχμαλωτισθείσαι και κατόπιν απελευθερωθείσαι αφηγήθησαν τα του Παλαιοκάστρου.

7) Ιωάννης. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης πολεμικού πλοίου ανέπτυξεν ανάλογον δράσιν με τους προηγούμενους διακριθείς δια την τόλμην και φρόνησιν αυτού.

Κοτρόζος Ανδρέας. Αγωνιστής,διακριθείς κατά τηνπολιορκίαν του φρουρίου του Παλαιοκάστρου και ευρών ηρωικόν θάνατον μετά των λοιπών υπερασπιστών του φρουρίου κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης.

Κουκούλης Νικόλαος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου συνελήφθη αιχμάλωτος μετά του πλοίου του,ως και τεσσάρων άλλων Ψαριανών πλοίων υπό των Αλγερίνων πειρατών.Απελευθερωθείς κατόπιν πολλών προσπαθειών της Δημογεροντίας Ψαρών,μετ’άλλων διακοσίων Ψαριανών,επέστρεψεν εις αθλίαν κατάστασιν εις Ψαρά απολέσας το πλοίο του.Τούτο όμως εγένετο αφορμή να εξοπλίσωσιν έκτοτε τα πλοία των οι Ψαριανοί δια να αποκρούουν τους πειρατάς και να προπαρασκευασθούν,τρόπον τινά,δια την Επανάστασιν.

Κουρκούτης Μικές. Πλοίαρχος πυρπολικού.Μετέτρεψεν ιδιόκτητον πλοίον του,από της ανατινάξεως του τουρκικού δικρότου εις Ερεσόν,εις πυρπολικόν και έλαβε μέρος εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου υπό τον Ν.Αποστόλη.

Κουρκούτης Δημήτριος. Διέπρεψεν ως καταδρμεύς με ιδιόκτητον πλοίον συμμετασχών εις τους αποκλεισμούς των Τουρκικών παραλίων,συλλαβών παρά τα Βρούλα τουρκικόν πλοίον.

Κουρλαύτης Αντώνιος. Καταδρομεύς,υπηρετήσας υπό τον Ιω.Βαρβαρέσον και Κων.Δ.Βόγιον διεκρίθη εις τας πειρατικάς επιδρομάς παρά τα Καράβουρνα,φονευθείς εις τίνα συμπλοκήν.

Κουρλαύτης Κυριάκος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν διακριθείς εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις παρά την Σάμον.

Κουρνούτος Δημήτριος. Καταταγείς εις τον στολίσκον του Λ.κατσώνη και σλληφθείς αιχμάλωτος εις την ναυμαχίαν της Άνδρου,εστάλη σιδηροδέσμιος εις Κωνσταντινούπολιν όπου και απηγχονίσθη.

Κουτέπας Εμμανουήλ. Διεκρίθη κατά την προεπαναστατικήν περίοδον.Ούτος μετά του Ιω.Κλασσογιάννη ανέλαβεν την λεπτήν και δυσκολότατην αποστολήν της αποκαταστάσεως των σχέσεων των Ψαριανών μετά του ναυάρχου Χασάν πασά έπειτα από την συμμετοχή των εις τον Ρωσοτουρκικών πόλεμον του 1769-70 την οποίαν και έφερεν εις αίσιον πέρας,την συνδρομή του περιφήμου διερμηνέως του τουρκικού στόλου Μαυρογένους.

Κούτικας Γεώργιος. Ιδιοκτήτης σακολέβας.Διεκρίθη κατά τας πειρατικάς επιδρομάς προ της Επαναστάσεως.Προσβληθείς εις Τρωάδα υπό πανώλους απέθανε μετ’ολίγας ημέρας εις Ψαρά (1813).

Κούτικας Ιωάννης. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήνκαι διακριθείς κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις της Σάμου.

Κουτσογιάννης Δημήτριος. Δημογέρων των Ψαρών.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου το οποίον εξοπλίσας έθεσεν εις την διάθεσιν του ψαριανού στόλου και έλαβε μέρος εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου.

Κουτσογιάννης Νικόλαος.Υιός του προηγουμένου.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου.έδρασεν ως καταδρομεύς ανά το Αιγαίον.Συνέλαβε παρά τον κόλπον της Καλλονής οκτώ τουρκικά πλοιάρια τα οποία μετέφερεν εις Ψαρά και παρέδωσεν εις την Βουλήν.

Κουτσοδόντης Γεώργιος. Πλοίαρχος πυρπολικού κατά την καταστροφήν των Ψαρών κατώρθωσε να διασπάση τον κλοιόν των εχθρικών πλοίων και να διασώση αυτό.

Κουτσοδόντης Δ. Γεώργιος. Κατασκευαστής πυρπολικών διδαχθείς την τέχνην υπό του Ιωάννου Πατατούκου.Διεκρίθη και ως πυρπολητής υπό τον Κ.Νικόδημον κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 24ην Σεπτεμβρίου 1824.

Κουτσούκος Ανδρέας. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου έλαβε μέρος ενεργόν εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλο των Ψαρώνυπό τον ναύαρχον Ν.Αποστόλην.Κατά την καταστροφήν των Ψαρών διεκρίθη εις τας μάχας του Φτελιού και του Μοναστηρίου διασωθείς ως εκ θαύματος απωλέσας όμως το πλοίον του.

Κουτσούκος Δημήτριος. Κυβερνήτης πλοίου κατά την Επανάστασιν έλαβε μέρος εις πειρατικάς επιδρομάς.Βραδύτερον αναλαβών την πλοιαρχίαν πυρπολικού σκάφους υπό τον ναύαρχον Ανδρέαν Γιαννίτσην συμμετέσχεν εις διαφόρους ναθμαχίας διακριθείς δια την τόλμην και την αποφασιστικότητα του.

Κρητικός Ιω. Παναγιώτης. Πυρπολητής υπηρετήσας υπό τον Παπανικολήν διακριθείς κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις της Σάμου.

Κυπαρίσσης Δημήτριος. Καταταγείς ως εθελοντής εις τον στολίσκον του Λ.Κατσώνη συνελήφθη αιχμάλωτος κατά την ναυμαχίαν της Άνδρου και μεταφέρθη εις Κωνσταντινούπολιν όπου και απηγχονίσθη.

Κυπαρίσσης Χ΄΄Κωνσταντής. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης σακολέβας ενίσχυσε παρά το Τρίκκερι τον στολίσκο του Κατσώνη με ναύτας καθώς και με τρόφιμα.

Κυπαρίσσης Κωνσταντίνος. Πυρπολητής υπηρετήσας υπό τον Κανάρην και διακριθείς κατά την ναυμαχίαν της Σάμου τον Ιούλιον του 1826 κατά την οποίαν και εφονεύθη.

Κυπαρίσσης Α. Ιωάννης. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου,έλαβε μέρος εις τας πειρατικάς κατά των Τούρκων και του Μελί.Τραυματισθείς κατά τας εναντίον των Τούρκων επιδρομάς.Παρά την Αλικαρνασσόν εκιρίευσε μετά του Κυριάκου Α.Μαμούνη ένδεκα τουρκικά πλοία μετέφερον εις Ψαρά αποθεωθέντες δια το κατόρθωμα των αυτό.

Κυπριώτης Κ.Εμμανουήλ. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπό τον Κανάρην συμμετασχών εις την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας παρά την Σάμον 5 Αυγούστου 1824.

Κωνσταντάρας Γεώργιος. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου.Συμμετέσχεν ενεργώς του υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνος διακριθείς κατά τας μετά την καταστροφήν των Ψαρών ναυτικάς πολεμικάς επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου.

Λένος Γεώργιος. Αγωνιστής διακριθείς ως πυρπολητής.Μετά την αποκατάστασιν του Έθνους παρέμεινεν εις το πολεμικόν ναυτικόν ως αξιωματικός.

Λένος Ιωάννης. Αδελφός του προηγούμενου.Ετραυματίσθη κατά τας επιδρομάς εις τα μικρασιατικά παράλια και έδειξεν μεγάλη γενναιότητα εις τας ναυμαχίας περί τα Μεσσηννιακά φρούρια το 1825.Επί Όθωνος έφθασε τον βαθμόν του πλοιάρχου γ΄ τάξεως.

Λένος Δημήτριος. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης έλαβε μέρος εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών.Εξελέγη μετά τον Ιω.Καλάρη και τον Γ.Διασάκη πληρεξούσιος των ψαρών κατά το 1823.

Λευθεράκης Ανδρέας. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου,διεκρίθη ως καταδρομεύς εις τον κόλπον Τσαταρλή.

Λιός Κωνσταντίνος. Διεκρίθη ως καταδρομεύς υπηρετήσας υπό τον Κων.Τρικουβέρτη.Εφονεύθη ει τίνα παρά την Μυτιλήνην επιδρομήν.

Λουμάκης Γ. Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου συμμετέσχεν ενεργώς των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών,διακριθείς ως καταδρομεύς εις τα παράλια της Ιωνίας.

Λουμάκης Νικόλαος. Πλοίαρχος και πολιτικός.Υπήρξεν ιδιοκτήτης της γολέττας <<Θέμις>> θέσας αυτήν εις την διάθεσιν της αγωνιζόμενης πατρίδος.Απεστάλη υπό των προκρίτων της νήσου παραστάτης (βουλευτής) εις την εν Επίδαυρω Εθνικήν Συνελεύσιν.Τον Οκτώμβριο του 1823 εστάλη υπό της Εθνικής Συνελεύσεως,μετά του Σωτηρίου Νοταρά να παραλαβώσι το παραδιδόμενον φρούριον της Ακροκορίνθου.Ούτος ενύσχυσεν επίσης δια του πολεμικού υλικού και τροφίμων τους επαναστάτας του Ολύμπου και τον Εμμανουήλ Παππά εις Κασσάνδραν,τον Σεπτέμβριον του 1821.

Λυωνής Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου,έλαβε μέρος εις πλείστας ναυτικάς πολεμικάς επιχειρήσεις ως καταδρομεύς διακριθείς εις τα παρά τον κόλπον Τσαταρλή και Μοσχονήσια καταδρομάς.

Μαγνησιώτης Θεόδωρος. Αγωνιστής της Επαναστάσεως του 1821 διακριθείς κατά την άμυναν του Παλαιοκάστρου ευρών ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν του φρουρίου αρνηθείς να αποπλεύση την προτεραίαν της ανατινάξεως, καιτοί του εδόθη ευκαιρία.

Μαθιός Ιωάννης. Αγωνιστής της Επαναστάσεως του 1821 πλοίαρχος και ιδιοκτήτης σκάφους,διακριθείς εις διαφόρους ναυμαχίας,εις τον αποκλεισμόν των παραλίων του Κόπλου Κουσάντασι,Άσπρα Χώματα εώς Τσεσμέ και την πολιορκίαν της Μονεμβασίας,του Ναυπλίου και των φρουρίων της Μεσσηνίας.Μετά την απελευθέρωσιν εξηηκολούθει παρέχων τας υπηρεσίας του εις το πολεμικόν ναυτικόν.

Μακράς Ιωάννης. Πλοίαρχος κ ιδιοκτήτης πλοίου διέθεσεν αυτό δια την δωρεάν μεταφοράν των Χίων προσφύγων εις τας νήσους και την Πελοπόννησον.Έλαβε μέρος εις πλείστας ναυμαχίας.Το πλοίον του απολέσθη κατά την καταστροφήν των Ψαρών.Διεκρίθη κατά τας παρά το Φτελιό και το Μοναστήριον μάχας,διασωθείς υπό δραματικάς συνθήκας υπό γαλλικών πλοίων.

Μακρής. Πλοίαρχος και καταδρομεύς κατά το 1770,υπηρέτησεν υπό τον Ιω.Βαρβάκην.Συν τοις άλλοις ήτο σπουδαίος αθλητής ουδείς δε εφάνη αυτού εφάμιλλος εις το αγώνισμα του πηδήματος.(Υπόμνημα των Ψαρών Κ.Νικοδήμου Τόμος Α΄ σελ.83)

Μαμούνης Χ΄΄Νικολής. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πλοίου έθεσεν αυτό εις την διάθεσιν της ψαριανής μοίρας.Έλαβε μέρος εις τας πλείστας των ναυτικών επιχειρήσεων διακριθείς εις τον αποκλεισμόν των παραλίων από τον κόλπον Κουσάντασι.Άσπρα Χώματα εώς του Τσεσμέ.Εξελέγη δημογέρων και συνετέλεσε μεγάλως εις την εξαφάνισιν της πανώλους.

Μαμούνης Α.Κυριάκος. Μέλος της Δημογεροντίας των Ψαρών ολίγον προ της εκρήξεως της Επαναστάσεως,εμυήθη εις τα της Φιλικής Εταιρείας.Διέθεσε το πλοίον του δια την δωρεάν μεταφοράν των εκ Κυδωνιών κα Μοσχονησίων προσφύγων εις νήσους του Αιγαίου προς πρόληψιν επιδημιών,και έλαβε μέρος εις όλας τας υπό τον ναύαρχον Ν.Αποστόλην ναυμαχίας,διακριθείς εις τας παρά τα Καράβουρνα και Αλικαρνασσόν επιχειρήσεις.

Μαμούνης Ιωάννης. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος ο ίδιος συνετέλεσεν εις την έκρηξη επαναστάσεως εις τον Όλυμπον.Ομοίως συνετέλεσεν μετά του Νικολάου Βελισσαρίου εις την σύστασιν Κεντρικής Διοικήσεως δια τον συντονισμ΄πν του Αγώνος.

Μαμούνης Ν.Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πυρπολικού.Διεκρίθη εις τας ανά το Αιγαίον ναυμαχίας.Εις τα της Φιλικής Εταιρείας εμυήθη υπό του Δημητρίου Θέμελη,ορισθείς μάλιστα και έφορος.

Μαμούνης Αλέξανδρος. Αγωνιστής δράσας καθ΄όλην την περίοδον από της εκρήξεωςτης Επαναστάσεως μέχρι της καταστροφής των Ψαρών.Υπήρξεν εις εκ των τελευταίων υπερασπιστών του Παλαιοκάστρου ευρών ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης.

Μανιάτης Ανδρέας. Αγωνιστής,αναπτύξας αξιόλογον δράσιν από της ενάρξεως του Αγώνος μέχρι την λήξιν αυτού.

Μανιάτης Χ΄΄Ιωάννης. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπό τον Δ.Παπανικολήν,διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εις Ερεσόν(27 Μαΐου 1821)

Μανιάτης Μιχαήλ. Πλοίαρχος πυρπολικού.Διεκρίθη κατά τας διαφόρους ναυμαχίας και ιδίως κατά την καταδίωξιν του τουρκικού στόλου.ότε επέστρεφεν ούτος εις Κωνσταντινούπολιν,με λάφυρα τα πλοία των Γαλαξιδιωτων.Συνέπραξε με του επ’αδελφή γαμβρού του Κων.Κανάρη εις πολλάς ναυμαχίας.

Μανιάτης Ανδρ.Νικόλαος. Αδελφός του προηγουμένου.Υπηρετήσεν υπο τον γαμβρόν του Κ.Κανάρην και διεκρίθη εις την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας παρά την Σάμον.

Μανιάτης Ανδρ.Γεώργιος. Αδελφός των προηγουμένων.πυρπολητής ,υπηρετήσας υπό τον Κανάρην και διακριθείς εις την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω.την 3ην Αυγούστου 1824.

Μανιάτης Ευστάθιος. Αγνώστου συγγενείας μετά των προηγουμένων.Πυρπολητής,υπηρετήσας υπό τον Γεώργον Βρατσάνον,διακριθείς κατά τας επιθέσεις εναντίον του οθωμανικού στόλου εις Τένεδον.

Μανιάτης Παναγιώτης. Επίσης πυρπολητής,υπηρετήσας υπό τον Κ.Νικόδημον,διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 24ην Σεπτεμβρίου 1824.

Μανωλούδης Ιωάννης. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος καταδρομικού πλοίου,λαβών μέρος εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις του Ψαριανού στόλου.διακριθείς ιδίως κατά τας ενισχύσεις των φρουρίων της Πελοποννήσου.

Μανωλούδης Κυριάκος. Πλοιοκτήτης και ούτος,ανέπτυξε μεγάλην δράσιν προ και μετά την καταστροφή των Ψαρών,συμμετασχών εις πλείστας ναυτικάς επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου.

Μανωλούδης Μιχαήλ. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πολέμικου σκάφους,Έλαβε μέρος εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του Ψαριανού στόλου.

Μανώλαρος Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος γαλλιώτας.Διέπρεψεν ως καταδρομεύς μετά τον Ρωσσοτουρκικόν πόλεμον του 1770.

Μαρίνος Γ.Ανδρέας. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος μιστίκου κατά την επανάστασιν του 1821.Έλαβε μέρος εις τα κατά των Τούρκων πειρατικάς επιδρομάς διακριθείς κατά τας επιδρομάς παρά την Μυτιλήνην,ένθα συνέλαβεβ τουρκικό πλοιάριον.

Μαρίνος Σταμάτιος. Κατ’αρχάς επολέμησεν ως πυρπολητής υπο τον Γ.Καλαφάτην.Μετά την καταστροφή των Ψαρών κατασκευάσας καταδρομικόν πολεμικόν πλοίον και πλοιαρχεύσας ο ίδιος,έλαβε μέρος εις όλας τας ναυμαχίας του Ελληνικού στόλου.

Μαρκής Ιωάννης. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος μεγάλου σκάφουςέθεσεν αυτό εις την διάθεσιν του ψαριανού στόλου εκ των πρώτων συμμετασχών και ο ίδιος. Έλαβε μέρος εις τους αποκλεισμούς των παραλίων της Ιωνίας,Θράκης και Μακεδονίας.

Μαρκής Ν. Μαρκής. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν,διακριθείς κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις της Σάμου.

Μαρκογιάννης Κων/νος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Κ.Κανάρην,διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής παρά την Τένεδον αντιναυαρχίδος και της φρεγάτας εν Σάμω.

Μαρούκης Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου λαβών μέρος εκ των πρώτων εις τους αποκλεισμούς των μικρασιατικών παραλίων υπο της Ψαριανής μοίρας και εις τας λοιπάς ναυτικάς επιχειρήσεις.

Μαρούκης Εμμανουήλ. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου.έδρασεν ως καταδρομεύς.Παρά την Αλικαρνασσόν αντιμετώπισε μετά των 32 ανδρών του οκτώ τουρκικά,μη δυνηθείς δε να διασπάση τον κλοιόν και κινδυνεύων να συλληφθή μετά του πληρώματος του υπο των Τούκων,έθεσε πυρ εις την πυριτιδαποθήκην και εγένετο παρανάλωμα του πυρός.

Μαστρομιχάλης Δ.Γεώργιος. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος ο ίδιος έθεσεν αυτό εις την διάθεσιν του στόλου των Ψαρών.Εξελέγη μετά του Νικολάου Γ.Λουμάκη παραστάτης των Ψαρών κατά το 1823 εις την Κεντρικήν Διοίκησιν εκπληρώσας επιτυχώς τας ανατεθείσας αυτώ εντολάς.

Μαυρογιάννης Ανδρέας. Εξελέγη,άμα ως επαναστάτησαν τα Ψαρά μετά των Αναγν.Δομεστίνη,Κων.Χ΄΄Κυριάκου και Δ.Κουτσογιάννη,δημογέρων.Την Δημογεροντίαν έκτοτε επωνόμασαν <<Βουλή της Νήσου Ψαρών>>.

Μαυρογιάννης Νικόλαος. Εκ των πρώτων εξώπλισε το σκάφος του και συμμετέσχεν ενεργώς των αποκλεισμών και των πειρατικών επιχειρήσεων του Ψαριανού στόλου.

Μαυρογιάννης Ιωάννης. Περίφημος πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κανάρην και φονευθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω την 5ην Αυγουστου 1824.

Μαυρογιάννης Κ.Ιωάννης. Εξάδελφος του προηγουμένου.Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κανάρην,διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εις Σάμον.

Μαυρομμάτης Ζαχαρίας. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου,συμμετέσχε των πειρατικών κατά των Τούρκων επιδρομών,διακριθείς κατά την επιδρομήν εναντόν το χωρίου Μελί.

Μαυρομάτης Ιωάννης. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου συμμετασχών του υπέρ Ανεξαρτησίας Αγώνος,από της ενάρξεως μέχρι της λήξεως αυτού.

Μαυρομάτης Γ.Νικόλαος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πολεμικού πλοίου συμμετέσχε του Αγώνος διακριθείς ιδίως κατά τας μετά την καταστροφήν των Ψαρών ναυτικάς επιχειρήσεις του Ελληνικού στόλου.

Μαχούτας Κων/νος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον,δικριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων.

Μερμελέχας. Καταδρομεύς,υπηρετήσας υπο τους Ι.Βαρβαρέσον και Κων.Βόγιον,διακριθείς κατά την πειρατικήν επιδρομήν παρά το Γρυλιμάνι καθ’ην και εφονεύθη.

Μετίλιας Μιχαήλ. Κατετάγη μετά του Ν.Αποστόλη(του μετέπειτα ναυάρχου των Ψαρών)και άλλων είκοσι Ψαριανών εις τον στρατον του Κατσώνη κατά τον Ρουσσοτουρκικόν πόλεμον του 1787 και κατά την ναυμαχίαν του Καφηρέως διεσώθη εις τα όρη της Άνδρου μετ’άλλων τεσσάρων Ψαριανών,μεταξύ των οποίων και ο Ν.Αποστόλης και εκείθεν εις Κέαν και είτα εις Ψαρά.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου κατά την επανάστασιν προσέφερν ανεκτίμητους υπηρεσίας εις τον αγώνα.

Μετίλιας Γ.Νικόλαος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου κατά τον Απελευθερωτικόν Αγώνα του 1821.Έθεσεν αυτό εις την διάθεσιν του Ψαριανού στόλου.Έλαβε μέρος εις πολλάς ναυτικάς επιχειρήσεις προ και μετά την καταστροφήν των Ψαρών.

Μήκαρος Ιωάννης. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος.Διετέλεσε σύνδεσμος της Κεντρικής Διοικήσεως μετά των τριών ναυτικών νήσων Ύδρας,Σπετσών και Ψαρών(1822).Βραδύτερον έλαβε μέρος εις πλείστας ναυτικάς επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου.

Μήκαρος Μικές. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου,συμμετασχών των ναυτικών πολεμικών επιχειρήσεων της Ψαριανής μοίρας.

Μικέλος Ιωάννης. Καταδρομεύς,υπηρετήσας υπο τον Δημ.Χ΄΄Γ.Κοτζιάν, συμμετασχών εις τους αποκλεισμούς Κρήτης,και διακριθείς κατά την αντιμετώπισην παρά την Σπιναλόγγαν,δέκα τεσσάρων τουρκικών πλοίων,καθ’ην και εφονε’υθη.

Μικές Ανδρέας. Αγωνιστής,συμμετασχών ως κυβερνήτης πολλών ναυτικών επιχειρήσεων της Ψαριανής μοίρας.

Μικές Χ.Γεώργιος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου συμμετέσχε των αποκλεισμών του Θερμαΐκού κόλπου.Μετά του Ανδ.Γιαννίτση συνέλαβον παρά την Τένεδον,τουρκικόν πολεμικόν πλοίον,το οποίον μετέφερον εις Ψαρά.Διετέλεσε και πλοίαρχος πυρπολικού σκάφους.

Μιλαήτης Μαρκής. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος μεγάλου σκάφους,το οποίο κατέσχεν η τουρκική κυβέρνησις,υποψιαζόμενη ότι οι Ψαριανοί ενισχύουν τον Κατσώνη κατά τον Ρουσσοτουρκικών του 1787.Βραδύτερον διεκρλιθη ως καταδρομεύς.

Μιλαήτης Μ. Ιωάννης. Υιός του προηγούμενου.Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πλοίου συμμετέσχεν των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών.Απεστάλη ως πληρεξούσιος των Ψαρών μετά την καταστροφήν της νήσου προς την Κεντρικήν Διοίκησιν δια την προσωρινήν εγκατάσταση των Ψαριανών εις Μονεμβασίαν,επιτυχών της αποστολής του.

Μισεγιάννης Δημήτριος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Γεώργιον Καλαφάτην.

Μιτσάτσος Ν. Ιωάννης. Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 24ην Σεπτεμβρίου 1824.

Μιχάλβεης Δημήτριος. Αγωνιστής,διακριθείς κατά την υπεράσπισιν της νησίδος <<Αη Νικολάκι>>παρά τον ορμίσκον <<Αρχοντίκι>> .Συνελήφθη αιχμάλωτος.Υπηρέτησε και ως πυρπολητής υπο τον Γ.Βρατσάνον.

Μιχάλβεης Γ. Δημήτριος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 24ην Σεπτεμβρίου 1824.

Μοναρχίδης 

1) Αναγνώστης. Πλοίαρχος και πολιτικός.Μυηθείς υπο του Αναγνωσταρά εις τα της Φιλικής Εταιρείας. Απεδύθη ολοψύχωςεις τον Ιερόν Αγώνα.Μετέσχεν ως πληρεξούσιος των Ψαρών εις όλας τας επαναστατικάς συνελευσεις του 1821-1829,τον δε Φεβρουάριο του 1822,μέλος ων της Προσωρινής Διοικήσεως της Ελλαδος,ανέλαβε το Υπουργείο του Πολέμου.Κατά την τργικήν νύκταν της καταστροφής της ηρωΐκής νήσου ηγωνίσθη γενναίως μετά της συζύγου του Μαρίας,αποκρούσας πλείστας επιθέσεις των εχθρών και διασώσας εκατοντάδας γυναικοπαίδων.Μετά την αποκατάστασιν του Κράτους επί Αντιβασιλείας,διορίσθη Νομάρχης Αιτωλοακαρνανίας και βραδύτερον σύνβουλος της Επικρατείας.Κατά την Α΄ Εθνικήν Συνέλευσιν (1843-1844) μετέσχεν ως πληρεξούσιος των Ψαριανών και παρέσχε σημαντικάς υπηρεσίας κατά την ψίφηση του Συντάγματος.διετέλεσε ωσαύτως γερουσιαστής επί εξ συνεχείς περιόδους από του 1847 μέχρι του 1861,πρόεδρος δε της Γερουσίας από του 1853 μέχρι του 1859.

2)Ανδρέας. Αγωνιστής δράσας καθ’όλην την περίοδον από της εκρήξεως της επαναστάσεως μέχρι της καταστροφής των Ψαρών.Υπήρξεν εις εκ των τελευταίων υπερασπιστών του Παλαιοκάστρου ευρών ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης.

3)Κωνσταντίνος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος καταδρομικού πλοίου συμμετασχών του Αγώνος από της ενάρξεως μέχρι της λήξεως αυτού και λαβών μέρος εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του Ψαριανού στόλου.

4)Νικόλαος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πολεμικού σκάφους.Συμμετέσχεν εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του Ψαριανού στόλου και μετά την καταστροφήν των Ψαρών του ελληνικού τοιούτου,διακριθείς πάντοτε δια την τόλμην και την αποφασιστικότητα του.

Μόρτης Δημήτριος. Αγωνιστής,διακριθείς κατά την μάχην του Φτελιού και του Μοναστηρίου,όταν η ηρωοτόκος νήσος των Ψαρών διήρχετο τας πλέον δραματικάς στιγμάς.Διεσώθη μετ’άλλων συντρόφων του υπο γαλλικών πλοίων παραπλεόντων την νήσων.

Μπουντσάρας Μικές. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν και διακριθείς κατά την ναυμαχίαν του Γέροντα.

Μπουρνός. Τα’όνομα του ατυχώς δεν διεσώθη.Διεκρίθη ως καταδρομεύς εις πολλάς πειρατικάς κατά των Τούρκων επιδρομάς.Εφονεύθη ολίγον προ της καταστροφής των Ψαρών εις τίνα συμπλοκήν παρά τον κόλπον Τσαταρλή υπηρετών υπο τον Δημ.Ν.Στράπουλαν.

Μπουρνός Ανδρ.Ιωάννης. Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν και διακριθείς κατά τας επιχειρήσεις περί την Σάμον.

Μπουρνός Θεοδώρου Ιωάννης. Πυρπολητής και ούτος υπηρετήσας υπο τον Κανάρη και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής φρεγάτας παρά την Σάμον την 5ην Αυγούστου 1824.

Μυτάρας Ανδρέας. Μυηθείς εις την Φιλικήν Εταιρεία εξώπλισεν κατά την Επανάσταση του 1821 ίδιον πλοίον και έλαβε μέρος εις τας ναυμαχίας παρά την Ερεσόν της Μυτιλήνης,τον Γέροντα.τον Καφηρέα και Κάβο Πάπα των Πατρών.Ομοίως μετέσχε των αποβατικών επιχειρήσεων της Ίμβρου.Διέθεσε δε το πλοίον του δια την μεταφοράν εκ Ψαρών εις νήσους του Αιγαίου και την Πελοπόνησσον,προσφύγων εκ Χίου.

Μυταράς Γ.Νικόλαος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 24ην Σεπτεμβρίου 1824.

Μώρος Γρηγόριος. Λίαν πεπαιδευμένος κληρικός δια την προ της Επαναστάσεως εποχήν.Διετέλεσε αμισθί διδάσκαλος εις Ψαρά και εξεπαίδευσε την γενεάν των αγωνιστών Ψαριανών του 21.Ούτος ίδρυσεν Ελληνικόν σχολείον εις το Μετόχι της Ιεράς Μονής "Αγία Τριάς" βορειοδυτικώς της νήσου.

Μώρος Νικηφόρος. Αδελφός του προηγουμένου και εξ ίσου μορφωμένος με αυτόν.Εδίδαξε εις το Ελληνικόν σχολείον.τα τέκνα των συμπολιτών του επι τίνα χρόνον.Ούτος προείδε την καταστροφήν του Ναπολέοντος εις Ρωσσίαν και προεφήτευσε την ανάστασιν του γένους από του 1808 (υπόμνημα της νήσου Ψαρών υπο τον Κ.Νικόδημου σελίς 79-80).

Νικήτας Νικόλαος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Γ.Βρατσάνον διακριθείς κατά τας παρά την Τένεδον ναυτικάς επιχειρήσεις εναντίον του Οθωμανικού στόλου.

Νικόδημος Κων/νος. Εγεννήθη εις Ψαρά φθίνοντος του ΙΗ΄αιώνος.Εκραγείσης της Επαναστάσεως ανέλαβε τον κατά θάλασσαν αγώνα επιβαίνων ιδίου πλοίου.Υπήρξεν ο ίδιος πυρπολητής,πυρπολήσας τουρκικήν κορβέταν την 24ην Σεπτεμβρίου 1824,μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων.Έλαβε μέρος εις όλας τας προ και μετά την καταστροφήν των Ψαρών ναυμαχίας της ψαριανής μοίρας.Μετά την αποκατάστασιν του Έθνους υπήρξεν εις εκ των σπουδαιοτέρον οργανωτών του πολεμικού ναυτικού και έφθασε μέχρι του βαθμού του υποναυάρχου.Εξελεγη μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας και εγένετο πολλάκις Υπουργός των Ναυτικών.Συνέγραψεν και εξέδωσεν εν Αθήναις το 1862 υπόμνημα περί της νήσου των Ψαρών εις δυο τόμους,εν τω οποίω περιγράφει την όλιν δράσιν των Ψαριανών,τα κατορθώματα αλλά και τας παρεκτροπάς αυτών,την κατασκευήν και χρήσιν των πυρπολικών και την μετατροπή εις αυτά άλλων πλοίων και τέλος απομνημονεύματα εκστρατειών και ναυμαχιών του Ελληνικού στόλου από της ενάρξεως της Επαναστάσεως μέχρι της αποκαταστάσεως του Έθνους μας.

Νικόδημος Μικές. Πάππος εκ μητρός του ναυάρχου των Ψαρών Κων/νου Νικόδημου όστις μην αποκτήσας άρρενας απογόνους έδωσε τοόνομα του εις τον εγγονόν του Κων/νον τον μετέπειτα περίφημον πυρπολητήν.πλην όμως ήτο πεπρωμένον να μην διασωθή το όνομα του,του εγγονού του μη αποκτησάντος άρρενα τέκνα.Ούτος ήτο εμπειρικός ιατρός,θεραπεύων αφιλικερδός τους ασθενείς.Ο πρακτικός αυτός ιατρός εθεράπευε τους ασθενείς δια βοτάνων διατηρών είδος βοτανικού κήπου,εν τω οποίω εκαλλιέργει διάφορα βότανα.Είχε μεγάλην επιτηδειότητα εις το θεραπελυειν αποκτήσας φήμην μεγάλην, ώστε και Ευρωπαίους ελθόντας εις Ψαρά εθεράπευσε και ιατρόν επιστήμονα πάσχοντα εκ ποδάγρας.Ουδέποτε δε,εδέχθη πληρωμήν από τους ασθενείς.Υπήρξεν εν ενί λόγω κατά τας μαρτυρίας γερόντων Ψαριανών ανήρ αγαθός,φιλάνθρωπος,αφιλοχρήματος,αμνισίκακος,υπομονητικος και ακάματος εις το να συντρέχη τους ασθενείς.

Νικόδημος Ιωάννης. Αγνώστου συγγενείας με τον πυρπολητήν Κων.Νικόδημον.Πυρπολητής και ούτος υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν και διακριθείς εις την ναυμαχίαν παρά την Σάμον.

Νικολάκης Δημήτριος. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης μεγάλου σκάφους έθεσεν αυτό εκ των πρώτων εις την διάθεσιν της Ψαριανής μοίρας συμμετασχών εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών.

Νικολάρας Ιωάσαφ.Ιερομόναχος,συγγενής και συναθλητής του Κανάρη,έλαβεν μέρος εις την πυρπόλησιν της τουρκικής ναυαρχίδος εν Χίω και της φρεγάτας εν Σάμω.Διεκρίνετο δια την τόλμην και την γενναιότητα του.

Νικολάρας Γ. Δημήτριος. Αδελφός του προηγουμένου.Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κανάρην και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω την 5ην Αυγούστου του 1824.

Παγκάρας Γεώργιος. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης μεγάλου σκάφους συμμετασχών όλων των πολεμικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών.Εξελέγη Δημογέρων των Ψαρών ολίγον προ της Επαναστάσεως.

Παγκάρας Γ. Νικόλαος. Υιός του προηγουμένου.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πολεμικού σκάφους έλαβε μέρος εις τους αποκλεισμούς των μικρασιατικών παραλίων,διακριθής κατά την πειρατικήν επιδρομήν εις τα παράλια της Συρίας,του Καστελορίζου και Ρόδου,συλλαβών μετά των συμπατριωτών του Κων.Κοτζιά,Δ.Παπανικολή και Θεοδώρου Καλάρη μίαν γολέτταν του Μεχμέτ Αλή με πέντε κανόνια,τα οποία παρέδωσαν εις την Βουλήν,ίνα χρησιμοποιηθούν δι’οχύρωσιν της νήσου.

Παπαγραβιήλ Αναγνώστης. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης ιδίου σκάφους,έθεσεν αυτό εκ των πρώτων,εις την διάθεσιν του Ψαριανού στόλου.Μετά του Μαμμούνη Ιωάννου και κατόπιν εντολής της Βουλής των Ψαρών ανέλαβον εις την Σκόπελον τας συννενοήσεις μετά του οπλαρχηγού Κόττα και λοιπών.ίνα επεκτείνουν την Επανάστασιν εις Όλυμπον,τον Νοέμβριο του 1821.

Παπαγγελής Κων/νος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πολεμικού πλοίου.Συμμετέσχε του Αγώνος και έλαβε μέρος εις όλας τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών,διακριθείς ιδία κατά τας μετά την καταστροφήν της νήσου ναυτικάς επιχειρήσεις του Ελληνικού στόλου.

Παπακωνσταντής Ιω.Κων/νος. Αγωνιστής,διακριθείς κατά τας μάχας του Φτελιού και του Μοναστηρίου των Ψαρών,διασωθείς υπό γαλλικού πλοίου μετ’άλλων συντρόφων του.

Παπαμικές Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος γολέττας ο ίδιος,συμμετέσχεν όλων των ναυτικών πολεμικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών.Προσληφθείς δε,εις την υπηρεσίαν του Αρείου Πάγου,μέλη του οποίου μεταβάντα εις Ξηροχώρι της Ευοίας τον συνήντησαν, διετήρησε τον αποκλεισμόν από τον Ευοΐκον και Ερετριακόν κόλπον,ενισχυθείς,υπό των πλοίων του Αναγν.Τζώτζη και Γεωργ.Θ.Καλάρη και δυο μιστίκων του Καρούλια.

Παπαμιχάλης Θεόδωρος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Κ.Κανάρην και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω την 5ην Αυγούστου 1824.

Παπανικολής Δημήτριος. Διάσημος πυρπολητής κατά τους υπέρ ανεξαρτησίας αγώνας,γεννηθείς εις Ψαρά το 1790.Εκ νεαράς ηλικίας αφωσιώθη εις το ναυτικόν επάγγελμα,εις το οποίον εξεπεδεύτο υπηρετών,όταν δε εμαθήτευσεν εις τα σχολεία της πατρίδος του,επί των πλοίων του πατρός του Γεωργίου Παπανικολή,όστις πολλάκις διεξήγαγε νικηφόρους αγώνας προς τους Αλγερίνους πειρατάς.Δεκαεννεατής πλοιαρχεύσας κατά πρώτων κατά την έκρηξιν της Ελλνικής Επαναστάσεως,υπηρετήσεν επί του πλοίου του Αποστόλη.Κατά την ναυμαχίαν τα Ερεσού μετέσχε του κατά του τουρκικού δικρότου επιθέσεως την 27 Μαΐου 1821 και κατέστρεψεν αυτό σύψυχον.Κατά την εν τω κόλπω του Γέροντος ναυμαχίαν παραβόλως ορμών κατά της εχθρικής παρατάξεως μετά των άλλων πυρπολητών ενέλαβεν τον τρόμον και ενέσπειρε τον πανικόν εις τον τουρκικόν στόλον.Έλαβε μέρος εις πλείστας κατά θάλασσαν συμπλοκάς και αποβατικάς επιχειρήσεις καταπλήσσων τους πάντας δια το θάρρος του.Μετά το τέλος του Αγώνος (Ιανουάριος 1829) επεδόθη μέχρι του 1833 εις το εμπόριον δια του ιδιόκτητου πλοίου του,οπότε ελθόντος του Όθωνος,η κυβέρνησις ηγόρασε το πλοίον του διορίσασα τούτον κυβερνήτην.Βραδύτερον συνεπεία ναυαγίου τινός αποδοθέντος εις αμέλειαν του κατόπιν ποικίλων διαβολών ετέθη εις διαθεσιμότητα μέχρι του 1841,οπότε ανακληθείς ετοποθετήθη ως κυβερνήτης κορβέτας <<Αμαλία>> .Το 1843 εξελέγη πληρεξούσιος Ψαρών,το 1845 απεστάλ εις Γύθειον,ως κυβερνήτης πλοίου ίνα εξομαλυνη αναφυείσας έριδας μεταξύ των Λακώνων.Το 1846 έληξε το άλλοτε ποτέ ένδοξον ναυτικόν του στάδιον,διότι τον Μάιον του έτους εκείνου ετοποθετήθη ως πρόεδρος του Ναυτοδικείου,ένθα παρέμεινε μέχρι του θανάτου του (1855).

Παπανικολής Ι. Ανδρέας. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων,την 27ην Σεπτεμβρίου 1824.

Παππάς Ανδρ.Αναγνώστης. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου λεθεσεν αυτό εις την διάθεσιν της Ψαριανής μοίρας,άμα τη εκρήξει του απελευθερωτικού Αγώνος.Συμμετέσχε πολλών ναυτικών επιχειρήσεων διακριθείς κατά τον αποκλεισμόν της Χίου(1822).

Παππάς Ν. Ανδρέας. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος πολεμικού σκάφους,το οποίον εξοπλίσας ιδίαις δαπάναις συμμετέσχε του υπερ ανεξαρτησίας αγώνος από της ενάρξεως μέχρι της λήξεως αυτού.

Παπατζετζερές Γ. Δημήτριος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον, διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων τν 27ην Σεπτεμβρίου 1824.

Παπατζετζερές Ανδρέας. Καταταγείς εις τον στρατόν του Κατσώνη ως εθελοντής και συλληφθείς αιχμάλωτος μετ’άλλων συντρόφων του παρά την Άνδρον απήχθη εις Κωνσταντινούπολιν,ένθα και απηγχονίσθη.

Παργιανός Γεώργιος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου εις Ερεσσόν.

Πατατούκος ή Δημολίτσας Ιωάννης του Κων. Κατήγετο εκ Πάργας.Παροικών δε εις Ψαρά προ χρόνων εταξίδευε με ψαριανά πλοία και έλαβεν την επωνυμίαν Πατατούκος(σύνηθες να δίδουν παρεπώνυμα εις Ψαρά).Ο Αποστόλης Νικολάου Αποστόλης υιός ναυάρχου των Ψαρών,έχων αυτός εις τον πλοίον του,ως ανθυποπλοίαρχος,διέμεινεν εις Τουλώνα της Γαλλίας επ’αρκετόν χρόνον.Εκεί ο Πατατούκος συνεδέθη δια στενής φιλίας με καθηγητήν τίνα του ναύσταθμου,αξιοματικόν του μηχανικού,ονομαζόμενον Ρίτσι,εκ Μάλτας.Ούτος λόγω τα στενής φιλίας που τον συνέδεε με τον Πατατούκον,του εδίδαξε μαθήματα τινα αστρονομίας και την κατασκευ΄ν πυρπολικών.Ότε δε ο Γ.Κκαλαφάτης κατασκεύασεν το πρώτον πυρπολικόν εις Ψαρά,ο Πατατούκος δεν απεκάλυψεν ότι γνωρίζει την κατασκευή του.Αλλ’ότε παρουσιάσθη ανάγκη αντιμετωπίσεως του εις Ερεσσόν ναυλοχούντος τουρκικού στόλου δια πυρπολικων,ο Πατατούκος ευρισκόμενος εις το πλοίον του ναυάρχου των Ψαρών Αποστόλη,ως αξιωματικός,αυθορμήτως απεκάλυψεν ότι γνωρίζει την κατασκευήν των,και ήρχισεν αμέσως εφαρμόζων τας γνώσεις του περί κατασκευής πυρπολικών.Ασθενήσας ο Πατατούκος από επιδημίαν κατά τον Μάρτιον του 1823 απέθανε.Οι Ψαριανοί εκήδευσαν αυτόν μεγαλοπρεπώς ως σωτήρα της Ελλάδος,και άπαντες συνόδευσαν τον νεκρόν του και έχυσαν δάκρυα λύπης και ευγνωμοσύνης επί του τάφου του.Η κδεία του εγένετο δαπάνη της Βουλής των Ψαρών,ήτις και απένειμεν μηνιαίαν σύνταξιν εις την οικογένειαν του.Οι Ψαριανοί αγαπώντες και τιμώντες τον Πατατούκον υιοθέτησαν αυτόν και ανεκήρυξαν επίτιμον δημότην(τιμή ήτις δεν απεδόθη εις κανένα).

Πατρογιάννης Νικόλαος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος καταδρομοκού σκάφους,διέθεσεν αυτό δια τον υπερ ανεξαρτησίας αγώνα,συμμετασχών εις διαφόρους αποκλεισμούς και ναυμαχίας.

Πατσίτσας Ανδρέας. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος σακολέβας κατά τον Ρωσσοτουρκικόν πόλεμον του 1787 ενίσχυσε τον Λ.Κατσώνην εις κατά των Τούρκων επιθέσεις του.

Πέλλας Χ΄΄Γεώργιος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μεγάλου σκάφους συμμετέσχεν πολλών αποκλεισμόν αποβαστικών επιχειρήσεων και λοιπών ναυτικών εξορμήσεων του Ψαριανού στόλου.Διέθεσεν επίσης όλως αφιλοκερδώς το πλοίον του δια την μεταφορά Χίων προσφύγων εκ Ψαρών εις ν΄σους του Αιγαίου και Πελοπόνησσων.

Πέππας Γεώργιος. Πυρπολητής υπηρετ΄σας υπο τον Κ.Νικόδημον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων την 27ην Σεπτεμβρίου 1824.

Πέτρου Ν. Γεώργιος.Υπήρξεν εκ των πρώτων πυρπολητών Ψαριανών και κυβερνήτης πυρπολικού σκάφους συμμετασχών όλων των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών.Υπηρετήσεν υπο τον Γ.Καλαφάτην και διεκρίθη εις τας παρά τν Ερεσσόν και Τένεδον ναυμαχίας.

Πλημμές Ν. Ιωάννης.Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κανάρην και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εις Σάμον,την 5ην Αυγούστου 1824.Ούτος εδιδάχθη την μετατροπήν πλοίων εις πυρπολικά και την κατασκευήν τοιούτων παρά του Ιωάνν.Πατατούκου ή Δημουλίτσα.

Πλημμές Δημήτριος. Πυρπολητής υπηρετησας υπο τον Παπανικολήν και διεκρίθ κατά την ανατίναξιν του τουρκικού δικρότου παρά την Ερεσσόν (Μάιος 1821).

Ποδάρας Κων/νος. Πλοιοκτήτης και κυβερν΄της καταδρομοκού σκάφους έλαβε μέρος εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις του Ψαριανού στόλου.Διασωθείς μετά του πλοίου του κατά την καταστροφήν των Ψαρών συμμετέσχεν όλων των μετά ταύτα ναυμαχιών του Ελληνικού στόλου.

Ποδάρας Ανδρέας. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης πολεμικού σκάφους, συμμετέσχεν εκ των πρώτων του υπερ της ανεξαρτησίας αγώνος,διακριθείς πάντοτε δια την σύνεσιν και την φρόνησιν αυτού.

Ρέμπελος Π. Καταδρομεύς,υπηρετήσας υπο τον Κων.Τρικουβέρτην.Συμμετέσχε πολλών καταδρομικών επιδρομών.Εφονεύθη παρά την Μυτιλήνην κατά τινα συμπλοκήν επί καταστρώματος εχθρικής σακολέβας,την οποίαν και τελικώς εκυρίευσαν.

Ρέμπελος Κωνσταντίνος. Αδελφός του προηγουμένου.Καταδρομεύς,υπηρετήσας υπο τον Κων.Τρικουβέρτην.Εις τινα παρά την Μυτιλήνην επιδρομήν συνεπλάκη με δύναμιν 8 εχθρικών πλοίων,επι των οποίων επέβενον εβδομήκοντα οπλοφόροι,με αποτέλεσμα να επιπέσουν επι του μεγαλύτερου πλοίου και να το κυριεύσουν,να φονευθούν όμως ο πλοίαρχος του Ψαριανού πλοίου Τρικουβέρτης με εξ ανδρών εκ του πληρώματος του, μεταξύ των οποίων και ο Κ.Ρέμπελος.

Σακκάς Ιωάννης. Αγωνιστής της Επαναστάσεως του 1821 διεκρίθη κατά την άμυναν της νήσου και ιδίως του φρουρίου του Παλαιοκάστρου,ευρών ηρωικόν θάνατον μετά των λοιπων εγκλείστων υπερασπιστών κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης.

Σαρρηγιάννης Αναγνώστης. Περίφημος πυρπολητής και καταδρομεύς.Συνώδευσε κατ’επανάληψιν με το πυρπολικόν του τον στόλον των Ψαρών.Εκεί όμως,όπου διεκρίθη ήσαν αι πειρατικαί επιδρομαί κατά των Τούρκων.Παραπλέων τα παράλια τα Μακεδονίας εκυρίευσεν εξ εφόδου μαρτήγον με δύο κανόνια, το οποίον παρέδωσεν εις την Βουλήν των Ψαρών και μετασκευάσθη εις πυρπολικόν.Ο αυτός καταδρομεύς συνέλαβεν επτά εχθρικά καΐκια εξ εφόδου.Παρά την Σαμοθράκην εκυρίευσεν,επίσης εξ εφόδου,τουρκικόν βρίκιον με τέσσερα πυροβόλα.

Σαρρηγιάννης Νικόλαος. Υπήρξεν εκ των πρώτων Ψαριανών πυρπολητών και κυβερνήτης πυρπολικού σκάφους συμμετασχών των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών.

Σαρρής Γεώργιος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πολεμικού σκάφους έλαβε μέρος εις τους αποκλεισμούς των παραλίων της Μ.Ασίας και Θράκης και εις τας ναυμαχίας του Ψαριανού στόλου.

Σαρρής Αντώνιος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης πλοίου εξώπλισεν αυτό ιδιαίς δαπάναις και έθεσεν αυτό εις την διάθεσιν της Ψαριανής μοίρας.Έξελέγη μέλος της Βουλής των Ψαρών κατά το 1823.Κατά την καταστροφήν των Ψαρών ήτο αρχηγός σώματος στρατού παρά τον Κάναλον και Ρούσσου Πούντα,διακριθείς δια την ηρωικήν αντίστασιν την οποίαν αντέταξε και τας μεγάλας απωλείας,τας οποίας επέφερεν εις τον εχθρικόν στρατόν.

Σαρρής Αντ.Κωνσταντίνος. Υιός του προηγουμένου.Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πολεμικού πλοίου συμμετέσχε του Αγώνος,διακριθείς κατά τας ναυτικάς επιχειρήσεις μετά την καταστροφήν των Ψαρών.

Σαρρής Γ. Δημήτριος. Αγωνιστής,διακριθείς εις τας μάχας του Φτελιού κατά την καταστροφήν των Ψαρών και διασωθείς υπο Γαλλικού πλοίου υπο δραματικάς συνθήκας.

Σαρρής Γ. Μιχαήλ. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος καταδρομικού πλοίου μετέσχε των ναυτικών πολεμικών επιχειρήσεων του Ψαριανού αρχικώς και μετά την καταστροφήν των Ψαρών,του Ελληνικού στόλου.

Σαρρής Α. Νικόλαος. Υιός του Αναγνώστου.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού σκάφους συμμετέσχε των αποκλεισμών των μικρασιατικών παραλίων και των ναυμαχιών του στόλου των Ψαρών.

Σαρρής Μ. Χαράλαμπος. Υιός του Μιχαήλ.Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν,διακριθείς κατά την ναυμαχίαν του Γέροντος.

Σίδερος Ιωάννης. Αγωνιστής εκ των τελευταίων υπερασπιστών του Παλαιοκάστρου.Ούτος μετ’άλλων τεσσάρων Ψαριανών κατεβίβασαν εκ του Παλαιοκάστρου δια νυκτός τας γυναίκας και τα παιδιά,τα οποία επεβίβασαντου πλοίου του Αναγν.Τζώτζη,ινα μη θυσιασθώσιν αδίκως.Κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης εύρεν ηρωικόν θάνατον.

Σιταράς Κ. Παναγιώτης. Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κανάρην και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω την 5ην Αυγούστου 1824.

Σκανδάλης Γεώργιος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πλοίου εξώπλισεν αυτό και ετέθη εκ των πρώτων εις την διάθεσιν του στόλου των Ψαρών.Πρώτος αυτός συνέλαβε παρά την <<Πούντα>> (ακρ. Των Ψαρών) πλοίων εχθρικών με διακοσίους Τούρκους οπλοφόρους.Συμμετέσχεν όλων των αποκλεισμών και των ναυτικών επιχειρήσεων,τας οποίας διεξήγαγεν ο στόλος των Ψαρών διακριθείς κατά τας αποβατικάς επιχειρήσεις της Ίμβρου συντελέσας τα μέγιστα εις την εξόντωσιν της Τουρκικής φρουράς εν τη νήσω.Ολίγον μετά την επανάστασιν των Ψαρών ωνομάσθη ναύαρχος αυτών.

Σκανδάλης Χ΄΄Ιωάννης. Εκ των προκρίτων της ν΄σου των Ψαρών.Ευρεθείς κατά την έκρηξιν της επαναστάσεως εις Κων/πολιν μετά του πλοίου του δι’υποθέσεις των Ψαρών,έσπευσεν αμέσων να επιστρέψη εις Ψαρά και να αναλάβη ενεργώς μέρος εις τον υπέρ Ανεξαρτησίας αγώνα του Έθνους.Παρά τας Οινούσσας περιπολών συνέλαβε εχθρικόν πλοίον κατευθυνόμενον εις Αλεξάνδρειαν.Ενίσχυσε το επαναστατικό κίνημα του Λυκούργου Λογοθέτου εν Χίω παρά τας αντιρρήσεις,τας οποίας είχε δια το άσκοπον του τολμήματος αρχικώς.Λύσας κατόπιν τον αποκλεισμόν εμερίμνησε δια την διάσωσιν των εις τα παράλια ευρισκομένων ίων,τους οποίους μετέφερον εις Ψαρά.

Σκαρλέτος Δημήτριος. Αγωνιστής διακριθείς κατά την άμυναν του Παλαιοκάστρου,ευρών ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν του φρουρίου μετά των λοιπών υπερασπιστών.

Σκορδής Αντώνιος. Πλοίαρχος πυρπολικού.Συμμετέσχε του αποκλεισμού της Χίου συνοδεύων τον Ψαριανόν στόλων με το πυρπολικόν του.Κατασκευάσας μετά την πτώσιν των Ψαρών καταδρομικόν πλοίον έλαβε μέρος εις τας μετέπειτα επιχειρήσεις του Ελληνικού στόλου μέχρι της λήξεως του αγώνος.

Σπανός Νικόλαος. Αγωνιστής,μυηθείς εκ των πρώτων εις τα της Φιλικής Εταιρείας υπο του Δημ.Θέμελη.Εξελέγη μέλος της Εφορίας υπο το όνομα <<Εφορία Δήμου Αχαιών>>.Ως πλοίαρχος πυρπολικού σκάφους μετέσχε των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών,διακριθείς δια την τόλμην και την γενναιότηταν του.

Σταματάρας Ανδρέας. Περίφημος καταδρομεύς.Κυβερνήτης μιστίκου έχοντος δύναμιν 20 ανδρών αλλά στερουμένου πυροβόλων,απέπλευσεν εις τον λιμέναν της Λέρου Λακί,την 1ην Ιουνίου 1823,όπου ως έμαθεν υπήρχον πολεμοφόδια δια τον οποίον ηδύνατο να εξοπλισθή.Καταπλεύσας εις τον λιμένα ευρέθη προ Αυστριακής ημιολίας (γολέττας) και φρεγάτας.Προσκληθείς δε υπο του κυβερνήτου της φρεγάτας συνελήφθη και ενεκλείσθη εις το κοίτος όπως παραδοθή εις τον Πασά της Σμύρνης μετά του πληρώματος του το οποίων πλην δύο δραπετευσάντων είχεν επίσης συλληφθή.Βασανισθέντες εν Σμύρνη μετηνέχθησαν ότε μενοδοιπορούντες ότε δε συρόμενοι από τας ουράς των ίππων της συνοδείας εις Κύζικον όπου επεβιβάσθησαν σακολέβας τούρκικης ήτις θα μετέφερεν αυτούς εις Κων/πολιν προς θανάτωσιν.Πλησίον του Σεράι μπουρνού κατελήφθησαν υπο γαλήνης και εκεί ο Σταματάρας ιδών ότι οι φύλακες των ευρισκόντο διαρκώς εις την πρώραν συννενοήθη μετά συντρόφου του όπως λύση ούτος δια των οδόντων του τα δεσμά του.Τούτο γενομένου,πάντες ελευθερώθησαν και σφάξαντες τους φύλακας εφόρεσαν τα ενδύματα των και ετράπησαν προς τον Ελλήσποντον (14 Σεπτεμβρίου 1823).Διαπλέοντες τούτον συνηντήθησαν μετά του αντιπλέοντος ηττημένου οθωμανικού στόλου,αλλά η προσποιητή αδιαφορία των και η τουρκική των ενδυμασία απέτρεψαν τας υπονοίας.ηδυνήθη ούτω να επαναφέρη ο Σταματάρας το πλήρωμα του και να το κατανείμη εις τον στόλων των Ψαρών,αυτός δε να συνεχίση το καταδρομικόν του έργον πάντοτε επιτυχώς.Απέβη δε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων.

Σταματάρας Κωνσταντίνος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Δ.Παπανικολήν και διακριθείς κατά την πυρπόλησιντου παρά την Ερεσόν τουρκικού δικρότου(27 Μαΐου 1821).

Σταματέλλος Δ. Νικόλαος. Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κανάρην και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω την 5ην Αυγούστου 1824.

Στεργίου Ανδρέας. Αγωνιστ΄ς λαβών μέρος εις όλας τας μάχας κατά την πολιορκίαν της νήσου.Εγκλεισθείς μετ’άλλων Ψαριανών εις το φρούριον του Παλαιοκάστρου εύρεν ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης.

Στραπούλας Ν.Δημήτριος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου συμμετέσχε του υπέρ ανεξαρτησίας αγώνος,διακριθείς εις τας καταδρομάς παρά τον κόλπον του Τσαταρλή.

Στραπούλας Κων/νος. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν και διακριθείς κατά την ναυμαχίαν του Γέροντος.

Ταβερνάρης Γ. Δημήτριος. Περίφημος καταδρομεύς.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου εξωπλίσεν αυτό και μετά των Δημ.Καλημέρη και Δημ.Γ. Γιαλουράκη συνέλαβον εις τον λιμένα των Βρουλών ένδεκα εχθρικά πλοία,τα οποία μετέφερον εις Ψαρά.

Ταβερνάρης Γ. Νικόλαος. Αδελφός του προηγουμένου.Κυβερνήτης ιδιοκτήτου μιστίκου διεκρίθη εις τας καταδρομάς και την συλλογήν πληροφοριών σχετικώς με τας κινήσεις του τουρκικού στόλου.κατατοπίζων την Βουλήν των Ψαρών.

Τζετζερές Κων/νος. Καταταγείς εθελοντής εις τον στολίσκον του Κατσώνη κατά τον Ρουσοτουρκικών πόλεμον του 1787 διεκρίθη κατά την ναυμαχίαν του Καφηρέως.Καταστραφέντος του πλοίου,επι του οποίου επέβαινεν εσώθη εις Άνδρον.Συλληφθείς όμως αιχμάλωτος βραδύτερον μετήχθη μετά των συντρόφων του εις Κων/πολιν όπου και απηγχονίσθη.

Τζώτζης Αναγνώστης. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης μεγάλου πλοίου εξώπλισεν αυτό και έθεσεν εις την διάθεσιν του ναυάρχου των Ψαρών εκ των πρώτων συμμετασχών του αποκλεισμού των παραλίων Μ.Ασίας,Θράκης και Μακεδονίας και όλων των ναυμαχιών του στόλου των Ψαρών.Απεστάλη παρά της Βουλής των Ψαρών,ως πληρεξούσιος μετά του Ιω. Μ. Μιλαήτη εις την Κεντρικήν Διοίκησιν της Ελλάδος.Τον πλοίον του υπο των Ιω.Ν. Μιτσάτσον διεσώθη κατά την καταστροφήν των Ψαρών,καίτοι τούτο ήτο άνευ πηδαλίου έρματος και ιστών,επιβιβασθέντων πολλών γυναικοπαίδων από του Παλαιοκάστρου,ολίγας ώρας προ της ανατινάξεως της πυριτιδαποθήκης.

Τόπακας Ιωάννης. Αγώνιστής ,διακριθείς κατά την άμυναν του φρουρίου του Παλαιοκάστρου ευρών ηρωικόν θάνατον κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης την 20ην Ιουνίου 1824.

Τούμπος Κων/νος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου κατά τηνεπανάστασιν,διεκρίθη ως καταδρομεύς συλλαβών παρά τον Μόλυβον Μυτιλήνης εχθρικήν σακολέβαν έμφορτον εκ Κων/πόλεως την οποίαν παρέδωσεν εις την Βουλήν, ως και τους αιχμαλώτους.

Τρικουβέρτης Κ. Ιωάννης. Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Γ.Καλαφάτην και συμμετασχών εις τν ναυμαχίαν της Ερεσού Μυτιλήνης την 27ην Μαΐου 1821.

Τρικουβέρτης Κων/νος. Κυβερνήτης ιδιόκτητου πλοίου,συμμετέσχεν εκ των πρώτων εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις του στόλου των Ψαρών.Διεκρίθη περισσότερον ως καταδρομεύς παρά την Μυτιλήνην συλλαβών πλοιάρια τινά,τα οποία μετέφερεν εις Ψαρά.Ο Πασάς της Μυτιλήνης όμως,τον κατεδίωξεν με δύναμιν οκτώ πολεμκόν πλοίων με αποτέλεσμα να κυριεύση δι’εφόδου το μεγαλύτερον πλοίον πληγωθείς όμως θανασίμως υπέκυψε εις τα τραύματα του κατά την επιστροφήν του εις Ψαρά συναποκομιζών ως λάφυρα τρία εχθρικά πλοιάρια και μιαν σακολέβαν.

Τρούπης Κων/νου Ιωάννης. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Παπανικολήν και διακριθείς κατά την ναυμαχίαν του Γέροντος,τον Αύγουστον του 1824.

Τσακάλης Κων/νος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος πλοίου συμμετέσχεν όλων των ναυτικών επιχειρήσεων του στόλου των Ψαρών.Ούτος μετέφερεν τον αείμνηστον Βαρβάκην εκ Ζακύνθου εις Μονεμβασίαν.

Τσαπαρλής Γεώργιος. Περίφημος πυρπολητής.Έλαβε μέρος εις τας ναυτικάς επιχειρήσεις παρά το Τρίκερι ως πλοίαρχος πυρπολικού και εις τον αποκλεισμόν της Ευοίας.Εκεί όμως όπου διεκρίθη και δύναται να παραβληθή με τους καλύτερους και σπουδαιότερους πυρπολητάς του αγώνος, είναι η συμμετοχήν του εις όλας τας πυρπολήσεις εχθρικών πλοίων υπο τον Κανάρη.Υπήρξεν ο δεξιός βραχίων του ήρωος.Απέθανε ηρωικός μαχόμενος κατά την πυρπόλησιν της τουρκικής φρεγάτας εν Σάμω,την 5ην Αυγούστου 1824.Τον θάνατον του φίλου,συναγωνιστού και συναθλητού του έκλαυσε πικρώς ο Κ.Κανάρης.

Τσεσιμελής Αλεξανδρής. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος ιδιοκτήτου καταδρομικού πλοίου συμμετέσχε των ναυτικών επιχειρήσεων του Ψαριανού στόλου.Διασωθέντος μετά του πλοίου κατά την καταστροφήν των Ψαρών,έλαβε μέρος εις τας μετέπειτα ναυτικάς επιχειρήσεις του Ελληνικού στόλου.

Τσήρος Κων/νος.Αγωνιστής,καταδρομεύς και κατασκευαστής πυρπολικών,διδαχθείς την σωτήριον ταύτην τέχνην παρά του Ιωάννου Πατατούκου.

Τσήρος Νικόλαος. Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος καταδρομικού πλοίου,συμμετέσχε των πολεμικών ναυτικών επιχειρήσεων της μοίρας των Ψαρών.Διασωθείς μετά του πλοίου του κατά την καταστροφήν των Ψαρών,έλαβε μέρος εις τας ναυμαχίας τας οποίας διεξήγαγε ο Ελληνικός στόλος.

Τσίνικας Κων/νος. Πλοιοκτήτης και πλοίαρχος ο ίδιος,συμμετέσχε των ναυτικών επιχειρήσεων του Ψαριανού στόλου από της ενάρξεως της επαναστάσεως μέχρι της πτώσεως των Ψαρών.Διασωθέντος μετά του πλοίου του έλαβε μέρος εις τας μετά ταύτα ναυτικάς επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου.

Τσούπης Κων/νος. Αγωνιστής,υπηρετήσας εις το πλοίον του Κων.Τρικουβέρτη,έλαβε μέρος εις καταδρομάς παρά την Μυτιλήνην.Ηγωνίσθη γενναίως,μετά του κυβερνήτου του,προς διάσπασιν του εχθρικού κλοιού και κατώρθωσε να δώση σκληράν μάχην επί του καταστρώματος του εχθρικού πλοίου,εξοντώσας το πλήρωμα και κυριεύσας το πλοίον,πλην όμως πληγωθείς θανασίμως,υπέκυψε εις το μοιραίον κατά τον πλους εις Ψαρά.

Φιλίνης Γ. Χ΄΄Αγγελής. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης σακολέβας κατά τον Ρουσοτουρκικόν πόλεμον του 1787.Ευρεθείς εις Τρίκερι ενίσχυσε δι’ανδρών του πληρώματος του το επαναστατικόν κίνημα του Λ.Κατσώνη και δια πολεμικού υλικού,ως και τροφίμων.

Φιλίνης Δ. Ιωάννης.Ιδιοκτήτης και πλοίαρχος γολέττας συμμετέσχε του αγώνος διακριθείς εις καταδρομάς παρά τον κόλπον Τσαταρλή,Αδραμυττίου και νησίδα Δρέπανον συλλαβών πλοιάρια τινα εχθρικά.

Φιλίνης Δ. Μικές. Αδελφός του προηγουμένου.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου συμμετέσχεν ενεργώς του αγώνος διακριθείς ιδίως εις τας καταδρομάς.

Φιλίνης Ιωάννης. Πυρπολητής υπηρετήσας υπο τον Κ.Νικόδημον και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν τουρκικής κορβέτας μεταξύ Μυτιλήνης και Καραβούρνων,την 27ην Σεπτεμβρίου 1824.Ούτος εδιδάχθη παρά του Πατατούκου την τέχνην της κατασκευής πυρπολικών.

Φιλίνης Κ.Ιωάννης. Αγωνιστής και ούτος εφονεύθη κατά τινα συμπλοκήν παρά το Γρυλιμάνι υπηρετών υπο τους Ιωάννην Βαρβαρέσον και Κων. Δ. Βόγιον.

Χατζηκυριάκος. Όνομα επιφανούς οικογενείας Ψαριανών ναυτικών καταδρομέων,σπουδαιότερα μέλη της οποίας υπήρξαν οι κάτωθι.

1) Γεώργιος. Μετέσχε της επαναστάσεως του Ορλώφ,προσενεγκών πολλαπλάς κατ’αυτήν υπηρεσίας.

2) Κωνσταντίνος. Διετέλεσεν Δημογέρων των Ψαρών,και πρώτος βουλευτής της Βουλής των Ψαρών,ευθύς άμα ως υψώθη η σημαία της επαναστάσεως εις Ψαρά.Διεκρίθη ιδία ως πολιτικός.

3) Νικόλαος. Πλοιοκτήτης και κυβερνήτης γολέττας κατά την επανάστασιν έλαβεν ενεργώτατον μέρος καθ’όλην την διάρκειαν της Επαναστάσεως,διακριθείς ως καταδρομεύς.Αξία ιδιαιτέρας μνείας τυγχάνει η ηρωική δράσις του παρά την Φώκαιαν και τα Εγγλεζονήσια κατορθώσας να αντιμετωπίση επιτυχώς την επίθεσιν τριών εξωπλισμένων τουρκικών βρικίων.Ομοίως παρά τον κόλπον της Σμύρνης σπεύσας εις βοήθειαν του κινδυνεύοντος συμπατριώτη του Ιω.Διακογιάννη κατώρθωσε να σώση αυτόν και από κοινού να κυριεύσουν δυο τουρκικά πλοία εις τον λιμέναν της Φωκαίας,τα οποία εξήγαγον του λιμένος κατά την νύκτα υπό τους κανονιοβολισμούς του φρουρίου.Τούτον απόγονοι είναι ο προτίνος αποθανών ναύαρχος ε.α και πολλάκις υπουργός των Ναυτικών Αλέξανδρος Ν.Χ΄΄Κυριάκος ως και ο αδελφός αυτού κ.Ανδρέας Χ΄΄Κυριάκος διατελέσας υπουργός της Εθνικής Οικονομίας.

Χειλάς Γεώργιος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης καταδρομικού πλοίου μετέσχε του αγώνος.Διασωθείς μετά του πλοίου του έλαβε μέρος εις τας μετά ταύτα ναυμαχίας του ελληνικού στόλου.

Χουλάκης Κωνσταντίνος.Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης μιστίκου συμμετέσχεν ενεργώς του υπερ ανεξαρτσίας αγώνος διακριθείς κατά την καταστροφήν της Χίου διασώσας εκ Βολισσού εκατοντάδας γυναικοπαίδων.

Χούλης Κων/νος. Ιδιοκτήτης και κυβερνήτης σακολέβας εστάλη κατά τον Ρουσοτουρκικόν πόλεμον του 1787 υπο της Δημογεροντίας των Ψαρών,προς ενίσχυσιν του στόλου του Λάμπρου Κατσώνη.

Χούλης Ιωάννης. Πυρπολητής,υπηρετήσας υπο τον Δ.Παπανικολήν διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου παρά την Ερεσόν,την 27ην Μαΐου 1821.

Χωριάτης Νικόλαος. Πυρπολητής και ούτος υπηρετήσας υπο τον Δ.Παπανικολήν και διακριθείς κατά την πυρπόλησιν του τουρκικού δικρότου παρά την Ερεσόν.

Ψαριαναί  Ηρωίδες του Αγώνος

1)Γιαλούρη. Αυτή,όταν διεπίστωσεν ότι πάσα ελπίς διασώσεως της πόλεως των Ψαρών απωλέσθη,παρέλαβεν την γραίαν μητέραν της και των βαρέως ασθενήν συζυγο της και έσπευσε να σωθή εις το φρούριον του Παλαιοκάστρου.Επειδή όμως αι θύραι του φρουρίου είχον πλέον κλεισθή υπο τον υπερασπιστών του και θα ήτο λίαν επικίνδυνον να ανοιχθή η κυρίως πύλη του φρουρίου ,διότι εν τω μεταξύ αι ορδαί των τουρκαλβανών επλησιάζον, ερρίφθη μετά του συζύγου της εις την θάλασσαν και βοηθουμένη υπο της μητρός της με υπερανθρώπους προσπαθείας κατώρθωσαν όλοι ομού να διασωθούν επι Γαλλικού πολεμικού πλοίου το οποίον έτυχε να παραπλέη τας ακτάς της νήσου.Η ανωτέρω Ψαριανή ηρωΐς ήτο συγγενείς των τριών αδελφών αγωνιστών Ψαριανών Αναγνώστη,Αποστόλη και Ιωάννου Γιαλούρη διακριθέντων κατά την Επανάστασιν του 1821.

2) Μισεγιάννη Δέσποινα. Σύζυγος του πυρπολητού Δημητρίου Μισεγιάννη,ήτις αγωνισθείσα,μετά των εγκλείστων συμπατριωτών της εκ τω Παλαιοκάστρω έπεσε μετά των γενναίων υπερασπιστών του κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης.

3) Μιτσάτσου Μαρουσώ. Σύζυγος του πυρπολητού Ιωάννου Ν.Μιτσάτσου.Κατά την άλωσιν της πόλεως των Ψαρών δια να αποφύγη τας ταπεινώσεις και εξευτελισμους της αιχμαλωσίας παρέλαβε το αρτιγέννητον τέκνον της και ερρίφθη από τον μώλον του λιμένος εις την θάλασσαν και κρατούσα το βρέφος δια των οδόντων της εσώθη εις Ψαριανών πλοίον.

4) Μοναρχίδη Μαρία. Σύζυγος του Αναγνώστη Μοναρχίδη πλοιάρχου και πολιτικού των Ψαρών και θυγατήρ του ναυάρχου Ν.Αποστόλη.Κατά την καταστροφήν των Ψαρών παρέλαβε τα δύο τέκνα της προ του κινδύνου να συλληφθή αιχμάλωτος και ερρίφθη εις την θάλασσαν.Βοηθουμένη δε υπο των ναυτών ανήλθεν εις το πλοίον μετά του ενός τέκνου της,του ετέρου αρπαγέντος υπο των κυμάτων.Επί της βασιλείας του Όθωνος προσελήφθη υπο της Αμαλίας ως επίτιμος κυρία της Αυλής,παραμείνασα μέχρι του 1844 ότε και απεβίωσεν.

5) Παπαδημητράκη Δέσποινα. Καταφυγούσα κατά την άλωσιν των Ψαρών εις Παλαιόκαστρον,ηγωνίσθη,ως άλλη Σουλιώτισσα μετά της φρουράς και πληγωθείσα θανασίμως υπέκυψεν εις το μοιραίον ολίγας ώρας προ της ανατινάξεως της πυριτιδαποθήκης.

6) Σπανού Μαρία. Έπεσεν ηρωικός μαχομένη κατά την ανατίναξιν του Παλαιοκάστρου μετά των γενναίων υπερασπιστών του αρνηθείσα να εγκαταλείψη τους εγκλείστους την προτεραίαν της ανατινάξεως,καιτοι της εδόθη ευκερία.