Πέμπτη 22 Οκτωβρίου 2020

Δυο μελέτες για τον Γ. Κανάρη

Σήμερα θα αναρτήσω δύο μελέτες που μου έδωσε ο Αντιναυαρχος ΠΝ ΕΑ Κωνσταντίνος Βαρβαρέσος σχετικά με την δράση του Γεώργιου Κανάρη ,ψαριανού αγωνιστή της Επανάστασης και αδελφού του Κωνσταντή. Η πρώτη έχει να κάνει με την παρουσία του ως Έπαρχος του Αιτωλικού και η δεύτερη για την υπηρεσία του ως διαχειριστής του Ταμείου των Ψαριανών. Καλή ανάγνωση!


Ο Γ. Κανάρης έπαρχος του Ανατολικού

Ο Γεώργιος Κανάρης γεννήθηκε στα Ψαρά και απεβίωσε στα Νέα Ψαρά (Ερέτρια) στις 6 Απριλίου 1848(1), ήταν ναυμάχος στις ναυτικές επιχειρήσεις της επανάστασης του 1821(2)( και αγωνιστής στην πολιορκία του Μεσολογγίου το 1825-26), πρόκριτος και δημογέροντας των Ψαριανών.
Στις αρχές του 1825 ο Γεώργιος Κανάρης τοποθετήθηκε Έπαρχος του Ανατολικού (σήμερα Αιτωλικού), το οποίο αποτελούσε προμαχώνα της πόλης και της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου. Ο διορισμός των Έπαρχων γινόταν από την Κεντρική Κυβέρνηση, το Εκτελεστικό Σώμα που έδρευε στο Ναύπλιο, με την απαραίτητη προϋπόθεση να μην κατάγεται από την Επαρχία της οποίας είχε ορισθεί Διοικητής(3). Ο Έπαρχος για να ασκήσει την Διοίκηση(3) του Ανατολικού διέθετε το απαραίτητο προσωπικό στο Επαρχείο του :
α. Τον Γενικό Γραμματέα.
β. Στα θέματα εσωτερικής ασφάλειας , προστασίας των πολιτών και ευταξίας της πόλης, είχε τον φροντιστή Αστυνομίας (ή Πολιτάρχη), ο οποίος ασκούσε και τα καθήκοντα του φροντιστή Θάλασσας (ή Λιμενάρχη).
γ. Στα θέματα είσπραξης φόρων και των εξόδων, είχε τον φροντιστή Οικονομίας, ο οποίος κατέγραφε τα έσοδα και έλεγχε τις δαπάνες της Επαρχίας.
δ. Ένοπλους (στρατιώτες) εφόσον είχαν διατεθεί στο Επαρχείο.
Επιπροσθέτως, ο Έπαρχος συνεργαζόταν στενά με τους πρόκριτους του Ανατολικού, το Επαρχείο, την Διευθυντική και Στρατιωτική Επιτροπή του Μεσολογγίου.
Με την έναρξη της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου από τον Κιουταχή την 15η Απριλίου 1825, το Ανατολικό είχε προετοιμαστεί κατάλληλα για την άμυνά του. Διορίστηκαν οπλαρχηγοί για την οργάνωση της άμυνας της πόλης, της νησίδας Ντολμά, του Καστελίου στο Κεφαλόβρυσο στα βορειοανατολικά του Ανατολικού, επί της ηπειρωτική ακτής από όπου προμηθευόταν το πόσιμο νερό(4) και της νησίδας του Πόρου, μέσω της οποίας καταχρήσεις εξασφαλιζόταν η επικοινωνία με το Μεσολόγγι.
Ο Έπαρχος Γεώργιος Κανάρης έπρεπε να διατηρήσει την τάξη στο Ανατολικό με την βοήθεια του Πολιτάρχη Γ.Λέλη και των προκρίτων, έργο αρκετά δύσκολο λόγω των ενόπλων που ήρθαν για την άμυνα της πόλης(5).
Τον Νοέμβριο του 1825 στο Ανατολικό, λόγω της αύξησης των ενόπλων που έφθασαν περίπου τα 500-600 άτομα(20), ο Έπαρχος με τον Πολιτάρχη Γιάννη Καραπανάκη είχαν να αντιμετωπίσουν την αταξία που επικρατούσε στην πόλη και τις ενοχλήσεις των πολιτών. Η ύπαρξη πολλών Οπλαρχηγών με διάφορα σώματα χωρίς έναν Στρατιωτικό Διοικητή, χειροτέρευε συνεχώς την κατάσταση στην πόλη(6).
Το Ανατολικό άρχισε να δέχεται περί τα μέσα Δεκεμβρίου 1825 σποραδικούς κανονιοβολισμούς από το κανονιοστάσιο που είχαν εγκαταστήσει οι Τούρκοι στα ανατολικά του, επί της ηπειρωτικής ακτής χωρίς να προκαλούνται σοβαρές ζημιές(7).
Ο Έπαρχος στο Ανατολικό μαζί με τον Στρατιωτικό Επιθεωρητή Τάτζη Μαγγίνα προσπαθούσε να ελέγξει τους ενόπλους, για να αποκαταστήσει την τάξη στην πόλη και να μειώσει τις καταχρήσεις στον αριθμό των μερίδων τροφοδοσίας, που δήλωνε ο κάθε οπλαρχηγός με εικονικά ονόματα ανδρών του(8), καταχρήσεις που είχαν σαν αποτέλεσμα, η σπατάλη των τροφών να προκαλεί μείωση στα αποθέματα του Ανατολικού και κατ’ επέκταση πρόβλημα στην άμυνα και την επιβίωση του.
Μετά την υποβολή πολλών αναφορών από τον Έπαρχο προς την Διευθυντική και την Στρατιωτική Επιτροπή του Μεσολογγίου, για τα προβλήματα της ευταξίας και των καταχρήσεων τροφοδοσίας που συνέβαιναν στο Ανατολικό(9), αποφασίστηκε περί την 15η Ιανουαρίου 1826 ο διορισμός του Στρατηγού Γρηγόρη Λιακατά ως Στρατιωτικού Διοικητή του Ανατολικού, με την ευθύνη της άμυνας της πόλης, του Ντολμά και του Πόρου(10). Στο Ανατολικό, η συνεργασία μεταξύ του νέου Στρατιωτικού Διοικητή με τον Έπαρχο και τον Στρατιωτικό Επιθεωρητή (26), βελτίωσε την κατάσταση στη πόλη.
Ο Ιμπραήμ μετά την πλήρη αποτυχία των εφόδων από ξηράς, αποφάσισε τον θαλάσσιο αποκλεισμό των οδών εφοδιασμού του Μεσολογγίου και του Ανατολικού ώστε να πετύχει την εξάντληση των πολιορκουμένων από πείνα. Στις 17 Φεβρουαρίου 1826 άρχισε ο ναυτικός αποκλεισμός, στην λιμνοθάλασσα με πλοιάρια χωρίς καρίνα (με ένα κανόνι και χωρητικότητας 30 ανδρών) και σχεδίων με βομβοβόλο και στην ανοικτή θάλασσα με τον Τουρκοαιγυπτιακό στόλο(11).



Το Πολεμικό Συμβούλιο στο Μεσολόγγι γνωρίζοντας το σχέδιο του θαλάσσιου αποκλεισμού, έγκαιρα αποφάσισε να οχυρώσει τις νησίδες Βασιλάδι, Κλεισόβη, Σκύλα και Ντολμά, ώστε να δημιουργηθεί άμυνα στη περίμετρο της λιμνοθάλασσας(12).
Στις 25 Φεβρουαρίου 1826 άρχισε η επίθεση στην νησίδα Βασιλάδι, η οποία μετά από ηρωική αντίσταση καταλήφθηκε. Η επόμενη νησίδα στα σχέδια του Ιμπραήμ ήταν ο Ντολμάς μεταξύ Ανατολικού και Μεσολογγίου, που πλέον είχε διακοπεί η επικοινωνία μεταξύ τους(13).
Ο Στρατιωτικός Διοικητής του Ανατολικού Γρηγόρης Λιακατάς μαζί με τον Έπαρχο Γεώργιο Κανάρη(14) μερίμνησαν για την συγκέντρωση και προώθησή τους στη νησίδα Ντολμά 300 ανδρών υπό τον Στρατηγό Γρηγόρη Λιακατά (εάν καταλαμβανόταν ο Ντολμάς, τότε η θέση του Ανατολικού γινόταν πολύ δύσκολη) και 50 ανδρών στο Πόρο(30). Στις 28 Φεβρουαρίου 1826 εκδηλώθηκε επίθεση εναντίον του Ντολμά συγχρόνως με πλοιάρια που μετέφεραν στρατιώτες από την λιμνοθάλασσα και με στρατιώτες από την πλευρά της Φοινικιάς (παραλία στην ηπειρωτική ακτή ανατολικά) μέσω των αβαθών υδάτων. Οι υπερασπιστές του Ντολμά, μετά από άνισο αγώνα έπεσαν όλοι στη μάχη. Ακολούθησε ο Πόρος που είχε την ίδια τύχη με την νησίδα Ντολμά (15).
Έφθασε πλέον η σειρά του Ανατολικού, πανικός απλώθηκε στη πόλη. Ο Έπαρχος Γεώργιος Κανάρης που είχε την άποψη υπεράσπισης της πόλης μέχρις εσχάτων, ο Στρατιωτικός Επιθεωρητής Τατζής Μαγγίνας και οι Πρόκριτοι συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία της Παναγιάς. Κάλεσαν τους Οπλαρχηγούς, των ενόπλων που είχαν απομείνει στο Ανατολικό σε Πολεμικό Συμβούλιο, με το ερώτημα εάν θα υπερασπιστούν όλοι μαζί την πόλη. Έγινε καταμέτρηση των πολεμοφοδίων και των τροφίμων και αποφασίστηκε αφού ασφαλίσουν τα πλοιάρια για να μην φύγει κανείς, να πολεμήσουν ορκιζόμενοι όλοι να μην προσκυνήσουν ή να φύγουν, αλλά να υπερασπιστούν την πόλη μέχρι θανάτου(16).
Η κατάσταση η οποία έχει διαμορφωθεί πλέον στο Ανατολικό δεν επιτρέπει αισιοδοξία για την τύχη του. Είναι περικυκλωμένο από Τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις και ο Στρατιωτικός Διοικητής του με τους 350 πιο ικανούς άνδρες, έχουν πέσει μαχόμενοι σε Ντολμά και Πόρο. Επίσης οι πρόκριτοι σκεπτόμενοι την πιθανή σφαγή του πληθυσμού (υπήρχαν 4.000 γυναικόπαιδα) και σε συμφωνία με τη λαϊκή βούληση, αποφασίζουν την έναρξη διαπραγματεύσεων για παράδοση της πόλης. Η γνώμη του Έπαρχου Γεωργίου Κανάρη για υπεράσπιση της πόλης δεν μέτρησε, διότι δεν ήταν ντόπιος, έτσι δεν μπορούσε να κάνει κάτι άλλο(17) όταν ο πληθυσμός του Ανατολικού αποφάσισε την παράδοση της πόλης.
Μετά την τροπή που πήραν τα πράγματα στο Ανατολικό, ο Έπαρχος Γεώργιος Κανάρης, την νύκτα πριν την παράδοση της πόλης (Το Ανατολικό παραδόθηκε την 1 Μαρτίου 1826), με λίγους ενόπλους που δεν ήθελαν και αυτοί να παραδοθούν, επιχείρησαν με βάρκες να σπάσουν τον ασφυκτικό κλοιό των Τουρκοαιγυπτίων. Πολεμώντας συνεχώς και με βαριές απώλειες, κατάφεραν να διαφύγουν στην ηπειρωτική ακτή και από εκεί να μεταβούν στα Κράβαρα (ορεινή Ναυπακτία)(18). Από εκεί μέσω του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου Γενικού Γραμματέα του Εκτελεστικού Σώματος, ο Γεώργιος Κανάρης ενημερώνει την προϊστάμενη πολιτική αρχή, για την πτώση του Ντολμά και την μάχη που έγινε στο Ανατολικό(19). Στη συνέχεια ο Γεώργιος Κανάρης μεταβαίνει στο Ναύπλιο έδρα της Διοίκησης(20) και ακολούθως στην Αίγινα.






Υποσημειώσεις
1. Βλέπε Υποσημείωση (1).
2. Σπανού ΓΡ. Δ.Η Συμβολή των Ψαριανών κατά το 1821 (1958) Αθήνα.
3. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα (1991). Τόμος 31, σελίδα 373.
4. Ελληνικά Χρονικά φύλλο 6/1824 Μεσολόγγι.
5. Μπαλιούτας Λάμπρος Ο Θεσμός της Διοικητικής Αποκέντρωσης (2003) Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών Επιστημών. Σελίδα 78.
6. Σπυρομίλιος Απομνημονεύματα της Δεύτερης Πολιορκίας του Μεσολογγίου 1825-1826 (1926.) Αθήνα. Σελίδα 5.
7. Εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά .Μεσολόγγι, φύλλο 29/1825.
8. Κασομούλης Ν.Κ Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833 (1941) Αθήνα. Τόμος Δεύτερος, σελίδα 149.
9. Στο ίδιο με Υποσημείωση(18), σελίδα 101.
10. Στο ίδιο με Υποσημείωση(20), σελίδα 150.
11. Στο ίδιο με Υποσημείωση(18), σελίδα 101.
12. Στο ίδιο με Υποσημείωση(20), σελίδα 196.
13 Στο ίδιο με Υποσημείωση(20), σελίδα 198.
14. Στο ίδιο με Υποσημείωση(20), σελίδα 195.
15. Στο ίδιο με Υποσημείωση(18), σελίδα 126.
16. Στο ίδιο με Υποσημείωση(20), σελίδα 209.
17. Στο ίδιο με Υποσημείωση(20), σελίδα 211.
18. Στο ίδιο με Υποσημείωση(20), σελίδα 213.
19. Στο ίδιο με Υποσημείωση(18), σελίδα 129.
20. Βλέπε το “Αρχείο Κοινότητας Υδρας”, Τόμος 12, σελίδες 68 και 69.


Βιβλιογραφία
1. Σπανού ΓΡ. Δ.Η Συμβολή των Ψαριανών κατά το 1821 (1958) Αθήνα.
2. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα (1991). Τόμος 31, σελίδα 373.
3. Μπαλιούτας Λάμπρος Ο Θεσμός της Διοικητικής Αποκέντρωσης (2003) Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών Επιστημών. Σελίδα 78.
4. Σπυρομίλιος Απομνημονεύματα της Δεύτερης Πολιορκίας του Μεσολογγίου 1825-1826 (1926.) Αθήνα. Σελίδα 5.
5. Εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά .Μεσολόγγι, φύλλο 29/1825.
6. Κασομούλης Ν.Κ Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833 (1941) Αθήνα. Τόμος Δεύτερος, σελίδα 149.



Ο Γ. Κανάρης διαχειριστής του Ταμείου των Ψαριανών


Ο Γεώργιος Κανάρης γεννήθηκε στα Ψαρά και απεβίωσε στα Νέα Ψαρά (Ερέτρια) στις 6 Απριλίου 1848(1), ήταν ναυμάχος στις ναυτικές επιχειρήσεις της επανάστασης του 1821(2)( και αγωνιστής στην πολιορκία του Μεσολογγίου το 1825-26), πρόκριτος και δημογέροντας των Ψαριανών. Ήταν το μεσαίο αγόρι του δημογέροντα των Ψαρών Μικέ Κανάρη και της Μάρως (το γένος Βουρέκα, πού είχαν ακόμη δύο γιούς : τον μεγαλύτερο Αναγνώστη και τον μικρότερο Κωνσταντίνο τον πυρπολητή.
Ο Γεώργιος Κανάρης διετέλεσε και διαχειριστής του ταμείου των Ψαριανών, από τις αρχές του 1827 μέχρι την 11η Νοεμβρίου 1833, οπότε και το παρέδωσε μαζί με τα βιβλία διαχείρισης στην τότε Δημογεροντία στην Αίγινα(3). Το ταμείο είχε εισροές χρημάτων από τα εισοδήματα των νήσων του Αιγαίου Πελάγους, σε αναλογία προς τον αριθμό των ψαριανών πλοίων που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις (διατίθεντο συνολικά 15-16 πλοία ), χρήματα που έστελνε η Διοίκηση που κυβερνούσε την Ελλάδα, καθώς και από την διανομή των λαφύρων, τους εράνους, τις δωρεές και την αγορά των εθνικών εισοδημάτων/προσόδων. Οι δαπάνες του ταμείου κάλυπταν μισθοδοσίες πληρωμάτων και στρατιωτών, οχυρωματικά έργα, αγορές κανονιών, όπλων και πολεμοφοδίων, κατασκευή πυρπολικών, αποστολές πλοίων για κατασκοπεία και ταχυπλόων μεταφοράς ταχυδρομείου, τοπικές ανάγκες, τροφίμων, συντήρηση νοσοκομείου. Επίσης διέθεσαν σημαντικά ποσά για ναυτικές εκστρατείες πλοίων και πυρπολικών και συνδρομή χερσαίων επιχειρήσεων σε Σάμο, Μαγνησία και Θεσσαλία(4).

Κατά την διάρκεια της εξάσκησης των καθηκόντων του ως διαχειριστής του ταμείου, διεκπεραίωσε και τις παρακάτω ιδιαίτερες οικονομικές υποθέσεις:
α. Την οφειλή του Εθνικού Ταμείου, στον ψαριανό Καπετάνιο Δημήτριο Παπά Μικέλη ή Μικέ, του ποσού των 13.800 γροσιών, σύμφωνα με την υπ. αριθμό 5373 απόδειξη της Διοικητικής Επιτροπής(5), για την εξόφληση των εξόδων της Γολέτας του, κατά τον αποκλεισμό του Ευρίπου και την πολιορκία του φρουρίου της Χαλκίδας(6). Τα μέλη του Αρείου Πάγου(7) τον Σεπτέμβριο του 1823, προσέλαβαν στην υπηρεσία τους, τον ψαριανό καπετάνιο που συμμετείχε στις ναυτικές επιχειρήσεις στον Ευβοϊκό Κόλπο μέχρι τον Απρίλιο του 1824(8). Το οφειλόμενο ποσό πληρώθηκε από τις Εθνικές Προσόδους της Πελοποννήσου(9).



Εικόνα 2. Έγγραφο Εθνικού Ταμείου.
Πηγή Αρχείο Αντιναυάρχου Σ.Α.Κανάρη ΠΝ ε.α.


β. Επίσης, την οφειλή της Ελληνικής Πολιτείας προς το ταμείο των Ψαριανών, ποσού των 10345 γροσιών, σύμφωνα με την υπ. αριθμό 989 απόδειξη της Αντικυβερνητικής Επιτροπής(9)(10), που καταβλήθηκαν από το ταμείο των ψαριανών, για την αγορά των Εθνικών Εισοδημάτων(12) του έτους 1825, των Επαρχιών Αγίου Πέτρου, Πραστού και του Μοναστηριού Πραστού(13). Οι δαπάνες του ταμείου των Ψαριανών πληρώθηκαν από το Εθνικό Ταμείο(14).

Εικόνα 3. Έγγραφο της Επι της Οικονομίας Γραμματείας της Επικρατείας.
Πηγή Αρχείο Αντιναυάρχου Σ.Α.Κανάρη ΠΝ εα

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Βλέπε Υποσημείωση (1).
2. Σπανού ΓΡ. Δ.Η Συμβολή των Ψαριανών κατά το 1821 (1958) Αθήνα


3. Πιστοποιητικό Δημογεροντίας Ψαρών υπ. αριθμ.141 Εν Αιγήνει 11 Νοεμβρίου 1833.
4. Νικόδημος Κ. Υπόμνημα της Νήσου Ψαρών (1862). Τόμος Α, σελίδα 251 και Τόμος Β, σελίδα 346.
5. Έγγραφο Εθνικού Ταμείου υπ. αριθμό. 1084, Εν Αιγίνει 28 Ιανουαρίου 1827. Με διαταγή υπ. αριθ.5373 της Διοικητικής Επιτροπής, που κυβερνούσε την Ελλάδα από τον Απρίλιο του 1826 μέχρι τον Απρίλιο του 1827.
6. Νικόδημος Κ. Υπόμνημα της Νήσου Ψαρών (1862). Τόμος Β, σελίδα 236.
7. Ο Άρειος Πάγος ήταν η Γερουσία της Ανατολικής Ελλάδος, που συστάθηκε με την έναρξη της6
8. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Η Ελληνική Επανάσταση. Εκδοτική Αθηνών. Τόμος ΙΒ, σελίδα 339.
9. Οι Εθνικοί Πρόσοδοι των Επαρχιών ή Περιφερειών (Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδος, Νησιών) είναι έσοδα από προϊόντα όπως σταφίδα, δημητριακά, ελαιόλαδο, ενοίκια εθνικών μύλων, ιχθυοτροφείων και γης, τελωνείων κ.λπ., δηλαδή οι Εγχώριοι Πόροι ή τα Εθνικά εισοδήματα. Για εξεύρεση χρημάτων στο εσωτερικό της χώρας, η Κεντρική Διοίκηση (Εκτελεστικό, Διοικητική και Αντικυβερνητική Επιτροπή) δια των Οργάνων της ή των Διοικητών των Επαρχιών που διόριζε, μέσω δημοπρασιών ενοικίαζε από το 1822 τις Εθνικές Προσόδους, σε προκρίτους, καπετάνιους και ανώτατους κρατικούς υπαλλήλους. Η αγορά των προσόδων αποτέλεσε σημείο διαμάχης. Ο Κυβερνήτης Ι. Καποδίστριας με την συσταθείσα Επιτροπή Οικονομίας αναθεώρησε την διαδικασία και πέτυχε μεγάλη αύξηση για τα οικονομικά του κρατικού ταμείου.
10. Έγγραφο Ελληνικής Πολιτείας επί της Οικονομίας Γραμματείας της Επικρατείας υπ’ αριθμό 518, Εν Αιγήνει 10 Δεκέμβριου 1827.

11. Η Αντικυβερνητική Επιτροπή, ανέλαβε προσωρινά την Διοίκηση της Ελλάδος την 3 Απριλίου του 1827, μέχρι την άφιξη του Ι. Καποδίστρια τον Ιανουάριο του 1828.
12. Όπως στην Υποσημείωση (9).
13. Οι αναφερόμενες επαρχίες Πραστού και Αγίου Πέτρου , διαχωρίσθηκαν το 1819, ο Πραστός από το Βιλαέτι Αγίου Πέτρου και έγινε πρωτεύουσα του Βιλαετιού Πραστού. Στον Υποθετικό Λογαριασμό Εσόδων Εξόδων του έτους 1823, στην ανάλυση των προϋπολογισμένων εσόδων των δύο αυτών επαρχιών αναγράφονται για την Επαρχία Πραστού το πόσο των 9.500 γρόσια και για την Επαρχία του Αγίου Πέτρου το ποσό των 30.000 γρόσια.
14. Η σύσταση του Εθνικού Ταμείου έγινε αρχικά το 1822, αλλά λόγω κακής οργάνωσης, έλλειψης εμπειρίας και πολλών άλλων δυσχερειών ουσιαστικά άρχισε να λειτουργεί από το 1824 στα πλαίσια της άφιξης του πρώτου δανείου προς την Ελλάδα.




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Σπανού ΓΡ. Δ.Η Συμβολή των Ψαριανών κατά το 1821 (1958) Αθήνα
2. Νικόδημος Κ. Υπόμνημα της Νήσου Ψαρών (1862). Τόμος Α, σελίδα 251 και Τόμος Β, σελίδες 346 και 236 .
3. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Η Ελληνική Επανάσταση. Εκδοτική Αθηνών. Τόμος ΙΒ, σελίδα 339.
ΕΓΓΡΑΦΑ
1. Πιστοποιητικό Δημογεροντίας Ψαρών υπ. αριθμ.141 Εν Αιγήνει 11 Νοεμβρίου 1833.
2. Έγγραφο Εθνικού Ταμείου υπ. αριθμό. 1084, Εν Αιγίνει 28 Ιανουαρίου 1827. Με διαταγή υπ. αριθ.5373 της Διοικητικής Επιτροπής.
3. Έγγραφο Ελληνικής Πολιτείας επί της Οικονομίας Γραμματείας της Επικρατείας υπ’ αριθμό 518, Εν Αιγήνει 10 Δεκέμβριου 

Έγγραφο Νο  1






Έγγραφο Νο  2






Έγγραφο Νο 3