Αν ρώταγες πριν από μερικά χρόνια από πού προήλθαν οι Ψαριανοί η απάντηση που θα έπαιρνες ήταν ότι γύρω στο 16ο αιώνα κάποιοι πρόσφυγες από την κυρίως Ελλάδα (Ήπειρο και Θεσσαλία) που πήγαιναν στην Μικρά Ασία προσάραξαν στα Ψαρά και έτσι κατοικήθηκαν τα μέχρι τότε ακατοίκητα Ψαρά. Αυτό αποτελεί την μισή αλήθεια και κάτι λιγότερο.
Η πρώτη αναφορά στην Ιστορία για τα Ψαρά θα γίνει από τον Όμηρο στην γ΄ ραψωδία της Οδύσσειας όπου αναφέρονται ως Ψυρ(ρ)ίη , στη διήγηση του Νέστωρα, στο επεισόδιο του Νόστου. Ακολούθως, στα περιηγητικά κείμενα του Στράβωνα τα Ψαρά παρουσιάζονται ως πόλισμα, ενώ ο Ευστάθιος δίνει έμφαση στο λιμάνι που είχε χωρητικότητα είκοσι πλοίων. Ο Δημοσθένης μας δίνει στοιχειά για πόλη στο νησί ενώ τονίζει την ταραγμένη θάλασσα και τους ισχυρούς ανέμους που πνέουν στην περιοχή και δυσχεραίνουν τη ναυσιπλοΐα. Όλα αυτά αποτελούσαν απλά ενδείξεις για παρουσία ανθρώπων στο νησί. Η αρχαιολογική σκαπάνη όμως τα τελευταία χρόνια ήρθε για να μας εκπλήξει για μια ακόμα φορά. Τα Προϊστορικά ευρήματα στο Αρχοντίκη δείχνουν ότι τα Ψαρά κατοικούνταν από το 10.000 πχ τουλάχιστον .Στα Μυκηναϊκά χρόνια αναπτύχθηκε μια σημαντική κοινωνία στο νησί και όπως όλα δείχνουν το νησί αποτελούσε σημαντικό κέντρο εμπορίου . Σημαντικά είναι και τα ταφικά ευρήματα που θα αναπτύξουμε όμως σε άλλη ανάρτηση .Υπάρχουν επίσης σε διάφορα σημεία του νησιού ευρήματα από την γεωμετρική μέχρι και την κλασική εποχή .Στα τέλη του 5ου προχριστιανικού αιώνα τα Ψαρά κατείχαν μια σημαντική θέση, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στις θαλάσσιες επικοινωνίες και μεταφορές μεταξύ Μ. Ασίας και ηπειρωτικής Ελλάδας. Έτσι συμπεραίνουμε ότι τα Ψαρά ήταν κατοικημένα στην αρχαιότητα .Επίσης Ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά ευρήματα δείχνουν ότι κατοικούνταν και σε αυτές τις περιόδους . Από πρόσφατη έρευνα του π. Ιωακείμ Αρχοντού για το βιβλίο του «Ο Ιστορικός Ναός του Αγίου Νικόλαου Ψαρών» μέσα από δεκάδες πηγές κυρίως περιγραφές περιηγητών και ναυτικά ημερολόγια φαίνονται τα Ψαρά να κατοικούνται τουλάχιστον μέχρι την Άλωση της Πόλης το 1459 . Γύρω στο 1500 οι Γενουάτες της Χίου προτρέπουν τους Ψαριανούς όπως και του Σαμιώτες να εγκαταλείψουν τα νησιά τους και εγκατασταθούν την έρημη τότε Χίο κάτι που τελικά καταφέρνουν αφού και οι Ψαριανοί αλλά και οι Σαμιώτες με τον φόβο τον Πειρατών εγκαταλείπουν τα νησιά τους. Έτσι μετά από μια σύντομη περίοδο ερήμωσης στο νησί μεταφέρονται από τους Τούρκους επικοι κυρίως τούρκοι και αλβανοί. Η παρουσία τους στο νησί θα είναι σύντομη αφού εκεί στο τέλος του 16ου αιώνα θα φτάσουν στο νησί οι πρόσφυγες από την Θεσσαλία με αρχηγό τον Ανδρέα από τα Κανάλια του Πηλίου και την Ήπειρο με αρχηγό κάποιο Στάθη όπως αναφέρει η παράδοση. (Οι οποίοι θα δώσουν και το όνομα τους στις περιοχές Κάναλος και του Στάθη το μνήμα αντίστοιχα) . Βέβαια τίθεται το ερώτημα πως δυο ομάδες ανθρώπων όχι και πολύ μεγάλες αφού χωρούσαν σε δυο πλοία κατάφεραν να εκτοπίσουν του Οθωμανούς κατοίκους. Το μυστήριο λύνετε με την πρόσφατη ανακάλυψη μέσα από γραπτές μαρτυρίες ότι την ιδία περίοδο επιστρέφουν στο νησί οι παλαιοί του κάτοικοι με τους απογόνους τους από την Χίο. Έτσι όλοι μαζί θα εκτοπίσουν τους Οθωμανούς οι οποίοι υπό την πίεση του πολυάριθμου ελληνικού πληθυσμού εγκαταλείπουν το νησί πουλώντας τα κτήματα που είχαν καταλάβει στους παλιούς τους ιδιοκτήτες. Έτσι προκύπτει ότι η Ψαριανοί του 18ου αιώνα δεν είναι Ηπειρώτες και Θεσσαλοι που από την μια μέρα στην άλλη έγιναν θαλασσομάχοι αλλά οι παλιοί νησιώτες που αναμίσθωσαν με τους νέους έλληνες κατοίκους και αλληλοαφομιώθηκαν. Τέλος το πολιτιστικό τοπίο ολοκληρώνετε από τις επιρροές του θα δεκτούν τα Ψαρά από τις Σκυριανές γυναίκες που θα πάρουν οι Ψαριανοί όταν θα έχουν έλλειψη στο νησί αλλά αυτά σε μια επόμενη ανάρτηση. Όσο για τους σημερινούς Ψαριανούς αν και ακόμα υπάρχουν αρκετές οικογένειες απόγονοι προεπαναστατικών οικογενειών το μέλλον δεν είναι και πολύ αισιόδοξο . Εκτός αυτών των γνήσιων Ψαριανών σήμερα στα Ψαρά ζουν απόγονοι μικρασιατών προσφύγων και άλλων εσωτερικών μεταναστών καθώς και μερικοί αλλοδαποί.
Aρχοντίκι φωτογραφία από το Λακί
Η πρώτη αναφορά στην Ιστορία για τα Ψαρά θα γίνει από τον Όμηρο στην γ΄ ραψωδία της Οδύσσειας όπου αναφέρονται ως Ψυρ(ρ)ίη , στη διήγηση του Νέστωρα, στο επεισόδιο του Νόστου. Ακολούθως, στα περιηγητικά κείμενα του Στράβωνα τα Ψαρά παρουσιάζονται ως πόλισμα, ενώ ο Ευστάθιος δίνει έμφαση στο λιμάνι που είχε χωρητικότητα είκοσι πλοίων. Ο Δημοσθένης μας δίνει στοιχειά για πόλη στο νησί ενώ τονίζει την ταραγμένη θάλασσα και τους ισχυρούς ανέμους που πνέουν στην περιοχή και δυσχεραίνουν τη ναυσιπλοΐα. Όλα αυτά αποτελούσαν απλά ενδείξεις για παρουσία ανθρώπων στο νησί. Η αρχαιολογική σκαπάνη όμως τα τελευταία χρόνια ήρθε για να μας εκπλήξει για μια ακόμα φορά. Τα Προϊστορικά ευρήματα στο Αρχοντίκη δείχνουν ότι τα Ψαρά κατοικούνταν από το 10.000 πχ τουλάχιστον .Στα Μυκηναϊκά χρόνια αναπτύχθηκε μια σημαντική κοινωνία στο νησί και όπως όλα δείχνουν το νησί αποτελούσε σημαντικό κέντρο εμπορίου . Σημαντικά είναι και τα ταφικά ευρήματα που θα αναπτύξουμε όμως σε άλλη ανάρτηση .Υπάρχουν επίσης σε διάφορα σημεία του νησιού ευρήματα από την γεωμετρική μέχρι και την κλασική εποχή .Στα τέλη του 5ου προχριστιανικού αιώνα τα Ψαρά κατείχαν μια σημαντική θέση, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στις θαλάσσιες επικοινωνίες και μεταφορές μεταξύ Μ. Ασίας και ηπειρωτικής Ελλάδας. Έτσι συμπεραίνουμε ότι τα Ψαρά ήταν κατοικημένα στην αρχαιότητα .Επίσης Ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά ευρήματα δείχνουν ότι κατοικούνταν και σε αυτές τις περιόδους . Από πρόσφατη έρευνα του π. Ιωακείμ Αρχοντού για το βιβλίο του «Ο Ιστορικός Ναός του Αγίου Νικόλαου Ψαρών» μέσα από δεκάδες πηγές κυρίως περιγραφές περιηγητών και ναυτικά ημερολόγια φαίνονται τα Ψαρά να κατοικούνται τουλάχιστον μέχρι την Άλωση της Πόλης το 1459 . Γύρω στο 1500 οι Γενουάτες της Χίου προτρέπουν τους Ψαριανούς όπως και του Σαμιώτες να εγκαταλείψουν τα νησιά τους και εγκατασταθούν την έρημη τότε Χίο κάτι που τελικά καταφέρνουν αφού και οι Ψαριανοί αλλά και οι Σαμιώτες με τον φόβο τον Πειρατών εγκαταλείπουν τα νησιά τους. Έτσι μετά από μια σύντομη περίοδο ερήμωσης στο νησί μεταφέρονται από τους Τούρκους επικοι κυρίως τούρκοι και αλβανοί. Η παρουσία τους στο νησί θα είναι σύντομη αφού εκεί στο τέλος του 16ου αιώνα θα φτάσουν στο νησί οι πρόσφυγες από την Θεσσαλία με αρχηγό τον Ανδρέα από τα Κανάλια του Πηλίου και την Ήπειρο με αρχηγό κάποιο Στάθη όπως αναφέρει η παράδοση. (Οι οποίοι θα δώσουν και το όνομα τους στις περιοχές Κάναλος και του Στάθη το μνήμα αντίστοιχα) . Βέβαια τίθεται το ερώτημα πως δυο ομάδες ανθρώπων όχι και πολύ μεγάλες αφού χωρούσαν σε δυο πλοία κατάφεραν να εκτοπίσουν του Οθωμανούς κατοίκους. Το μυστήριο λύνετε με την πρόσφατη ανακάλυψη μέσα από γραπτές μαρτυρίες ότι την ιδία περίοδο επιστρέφουν στο νησί οι παλαιοί του κάτοικοι με τους απογόνους τους από την Χίο. Έτσι όλοι μαζί θα εκτοπίσουν τους Οθωμανούς οι οποίοι υπό την πίεση του πολυάριθμου ελληνικού πληθυσμού εγκαταλείπουν το νησί πουλώντας τα κτήματα που είχαν καταλάβει στους παλιούς τους ιδιοκτήτες. Έτσι προκύπτει ότι η Ψαριανοί του 18ου αιώνα δεν είναι Ηπειρώτες και Θεσσαλοι που από την μια μέρα στην άλλη έγιναν θαλασσομάχοι αλλά οι παλιοί νησιώτες που αναμίσθωσαν με τους νέους έλληνες κατοίκους και αλληλοαφομιώθηκαν. Τέλος το πολιτιστικό τοπίο ολοκληρώνετε από τις επιρροές του θα δεκτούν τα Ψαρά από τις Σκυριανές γυναίκες που θα πάρουν οι Ψαριανοί όταν θα έχουν έλλειψη στο νησί αλλά αυτά σε μια επόμενη ανάρτηση. Όσο για τους σημερινούς Ψαριανούς αν και ακόμα υπάρχουν αρκετές οικογένειες απόγονοι προεπαναστατικών οικογενειών το μέλλον δεν είναι και πολύ αισιόδοξο . Εκτός αυτών των γνήσιων Ψαριανών σήμερα στα Ψαρά ζουν απόγονοι μικρασιατών προσφύγων και άλλων εσωτερικών μεταναστών καθώς και μερικοί αλλοδαποί.
Χμ...Χμ...Μήπως το τελευταίο σχόλιο θεωρείται λίγο προσβλητικό και συνάμα ρατσιστικό; Ποιοί είναι δηλαδή οι "Γνήσιοι" Ψαρριανοί; Μην τρελλαθούμε..
ΑπάντησηΔιαγραφήΓνησιοι ειναι αυτοί που οι οικογενιες τους υπήρχαν και προεπαναστατικά στο νησι, κατα την αποψη μου, οπότε δεν το θεωρώ ουτε προσβλητικο ουτε ρατσιστικό . Η αληθεια δεν μπορει να ειναι ρατσιστικη !
ΑπάντησηΔιαγραφήΒασικά ο τρόπος που το έθεσες ήταν ίσως λίγο άκομψος...αλλά άποψή μου, χωρίς παρεξήγηση...Άλλωστε "Ψαρριανός" για τον καθένα μας σημαίνει κάτι διαφορετικό...Εγώ θεωρώ Ψαρριανούς εκείνους που αγαπούν, νοιάζονται και κάνουν πράγματα για το νησί, γιατί υπάρχουν και απόγονοι των προεπαναστατικών κατοίκων του νησιού που δεν κάνουν απολύτως ΤΙΠΟΤΑ!
ΑπάντησηΔιαγραφή