Πρωτοχρονιά στα Ψαρά

Μοναδικά τα έθιμα του δωδεκαήμερου σε όλη την Ελλάδα. Δεν θα μπορούσαν και στα Ψαρρά να είναι υπέροχα. Την παραμονής της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά του χωριού βγαίνουν στο τούμπανο.  Τα κάλαντα δηλαδή που επειδή ψαλονται με την συνοδεία αυτοσχέδιων τύμπανων ονομάζετε «τούμπανο». Αν και στις μέρες μας οι περισσότεροι συνηθίζουν να λένε τα Αθηναϊκά κάλαντα τα παραδοσιακά κάλαντα μαζί με τα παινέματα είναι τα εξής:

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίου,

κι αρχή που περιπάτησε χρυσό δεντρί εβγήκε,                                                                                                                                      

χρυσά ήταν τα κλωνάρια του κι ολόχρυση η κορφή του,          

στη μέση κάθεται ο Χριστός ,στην άκρια η Παναγιά,

και στα παραξεκλώναρα Αγγέλοι Χαρχαγγέλοι ,

κι ο Μιχαήλ αρχάγγελος επέρασε και είπε ,

χαρίσετέ μου τα  κλειδιά  τα μαργαριταρένια ,

ν’ ανοίξω τον παράδεισο να πιω νερό δροσάτο.

να πέσω ν’ αποκοιμηθώ σε μια μηλιά από κάτω,.

να πέφτουν τα’ άνθη απάνω μου τα ρόδα στην ποδιά μου,

και τα ροδογαρύφαλα τριγύρω στα μαλλιά μου.

Σ΄ αυτό το σπίτι που ΄ρθαμε πέτρα να μην ραγίσει

Και ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει

Αφέντη μου, στο σπίτι σου, τα ράφια είναι ξυλένια

Του χρόνου σαν ξανάρθουμε να ΄ναι μαλαματένια.

Για την κυρά του σπιτιού έλεγαν :

Πολλά είπαμε τ’ αφέντη μας, ας πούμε της κυράς μας.

Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά καμαροφρύδα,

Κυρά όταν θα στολιστείς και πας στην εκκλησία

Βάζεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθος

Και του κοράκου το φτερό βάζεις γατανοφρύδι.

Όπου υπήρχε γιος έλεγαν:

Πολλά είπαμε και της κυράς, ας πούμε και του γιου της.

Έχεις το γιο το μονογιό ,

Τον γιο, τον κα(κ)νακάρη,

Που λούζεται, χτενίζεται και

Στο σχολειό πηγαίνει.

Τον έβαλε ο δάσκαλος,

να πει την αλφαβήτα ,

κι εξέσυρε το χέρι του,      

κι έχυσε το μελάνι ,

κι ελέρωσε τα ρούχα του,       

τα χρυσοκεντημένα , 

Όπου του τα κεντούσανε, 

οι τρεις βασιλοπούλες ,

η μια κεντά τον Ουρανό,

η άλλη το Φεγγάρι ,

κι η τρίτη η μικρότερη,

κεντάει το παλικάρι.  

Όπου υπήρχε κόρη έλεγαν: 

Πολλά είπαμε στο γιόκα μας, ας πούμε της κόρης.

Έχεις και κόρη έμορφη,

Γραμματικός την θέλει,

αν είναι και γραμματικός

πολλά προικιά γυρεύει.

Γυρεύει αμπέλια ατρύγητα,

Χωράφια με τα στάχυα,

Γυρεύει και τη θάλασσα .

μ’ όλα της τα καράβια ,

γυρεύει και τον κυρ-Βοριά ,

να τα καλαρμενίζει.

Τέλος πρόσθεταν :

Δεν έχω άλλο να σου πω,

Μόνο να ζεις και να ‘σαι ,

Τον άντρα σου να χαίρεσαι,

Και καλομοίρα να ‘σαι.

Καθώς και το εξής :

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,

Μόνο σας αγαπούσαμε κι ήρθαμε να σας δούμε

Για δώστε μας τον πετεινό για δώστε μας την κότα

για δώστε μας και ένα κρασί να πάμε σ’ άλλη πόρτα.

Το απόγευμα θα βγει το «καράβι» δηλαδή όλοι οι άντρες του χωριού κρατώντας ένα ξύλινο ιστιοφόρο θα γυρίσουν όλα τα σπίτια του χωριού. Μαζεύοντας χρήματα για ενίσχυση του Δημοτικού σχολείου. 

 Την αλλαγή του χρόνου θα υποδέχτουν με τουφεκιές.  Το πρωί της πρωτοχρονιάς  μετά την εκκλησία οι άνδρες πάλι του χωριού θα βγουν στις « βίζτες»  δηλαδή θα γυρίσουν όλα τα σπίτια του χωριού για να ευχηθούν την καλή χρονιά. Στα σπίτια τους περιμένουν οι νοικοκυρές όπου θα τους υποδεχθούν στην τραπεζαρία για να τραταριστούν από το αϊβασιλιατικο τραπέζι το οποίο έχει κουραμπιέδες φοινίκια ξηρούς καρπούς και πολλά άλλα.

 Το βράδυ θα γίνει ότι γίνετε συνήθως στις γιορτές στα Ψαρρά , χορός.