Πιστεύω ότι οι περισσότεροι γνωρίζεται «Το Ψαριανό μοιρολόι», τον υπέροχο αυτό πίνακα του Νικηφόρου Λύτρα, που παρουσιάζει ένα έθιμο των Ψαρών° Τον θρήνο των συγγενών ενός χαμένου στην θάλασσα ναυτικού έχοντας στο κέντρο αντί του σώματος του που χάθηκε για πάντα στα πέλαγα, μόνο τα ρούχα του.
Όπως επίσης και τον πίνακα «Η πυρπόληση της Ναυαρχίδας από τον Κανάρης» εμπνευσμένο από το μεγάλο κατόρθωμα του Ψαριανού. Υπάρχουν όμως και άλλες Ψαριανές παρουσίες σε πίνακες του.
Ας δούμε όμως πρώτα ποιος ήταν ο Ν. Λύτρας και ποια η σχέση του με τους Ψαριανούς. Ο Νικηφόρος Λύτρας γεννήθηκε στην Τήνο το 1832 και απεβίωσε στην Αθήνα το 1904. Σπούδασε σε Ελλάδα και Γερμανία, με βασιλική υποτροφία, δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους. Έγινε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ζωγράφους και δασκάλους της ζωγραφικής κατά τον 19ο αιώνα. Θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου και πρωτοπόρος στην διαμόρφωση της διδασκαλίας των Καλών Τεχνών στην Ελλάδα. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στο νησί του, την Τήνο. Την περίοδο εκείνη, μόλις λίγα χρόνια μετά την καταστροφή των Ψαρών, οι ψαριανοί δεν έχουν συνοικισθεί κάπου και παραμένουν διασκορπισμένοι κυρίως στα νησιά. Ο μεγαλύτερος όγκος είναι στην Αίγινα και την Σύρο. Όμως παροικίες Ψαριανών υπάρχουν και σε άλλα νησιά όπως η Άνδρος, η Μύκονος και η Τήνος. Έτσι ο μικρός Νικηφόρος ζει καθημερινά με Ψαριανούς. Τα έθιμα και η ιδιαίτερη στολή των γυναικών αποτυπώνονται βαθιά μέσα του και αργότερα θα χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα σε μερικά έργα του.
Ένα από αυτά είναι η «Γυναίκα από τα Ψαρά μαδά έναν κόκορα» . Πρόκειται για έναν πίνακα που εντάσσεται στον κύκλο των ηθογραφικών έργων του. Παρουσιάζει μια γυναίκα, με Ψαριανή φορεσιά χωρίς τα γιλέκα και με ανασκουμπωμένα τα μανίκια, να μαδάει έναν κόκορα καθισμένη στην κουζίνα της . Ο πίνακας χαρακτηρίζεται για τα φωτεινά του χρώματα.
Άλλο ένα έργο στο οποίο ξεπροβάλει μια Ψαριανή μορφή είναι ο πίνακας «Προσμονή- εσωτερικό σπιτιού με φιγούρες» όπου με μια προσεκτική ματιά μπορούμε να δούμε μια γυναίκα με Ψαριανή φορεσιά να κάθετε μαζί με της άλλες γυναίκες προσμένοντας ίσως νέα από τους ξενιτεμένους τους .
Τέλος η Ψαριανή φορεσιά χρησιμοποιήθηκε από τον Λύτρα για να ντύσει την παπαδιά στα σχέδια που έκανε για εικονογράφηση του διηγήματος «Ο Παπά-Νάρκισσος» του Δ. Βικέλα. Σε αυτή την ιδέα ίσως να συνέβαλε και ο ίδιος ο Βικέλας ο οποίος γεννήθηκε και ανδρώθηκε στην Σύρο, το κέντρο δηλαδή των Ψαριανών προσφύγων.
Ανδρέας Μ Καραγιώργης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου