Η ιδέα για το παρόν άρθρο ξεκίνησε από μια φράση της γιαγιάς μου . «Σήμερα είχε λειτουργιά στ’ Αι Γιωργάκη στα Χαλάσματα» μου είπε. «Που;» απάντησα εγώ . «Στον Αϊ Γιώργη στο Αρχοντίκη εκεί την περιοχή την λέγαμε Χαλάσματα». Τότε συνειρμικά μoυ ήρθε στο μυαλό ότι σε ένα χάρτη των Ψαρών του 15ου αιώνα ακριβώς εκεί που είναι ο Αϊ Γιώργης εμφανίζονταν να υπάρχει η τότε πόλη των Ψαρών. Οπότε σκέφτηκα σήμερα να σας παρουσιάσω μερικούς παλιούς πολύ ενδιαφέροντες χάρτες των Ψαρών. Και όσο αναφορά την σκέψη μου , σε συζήτηση που είχα με τον τέως Δήμαρχο Ψαρών Εμ. Αγαπούση και εκείνος είχε κάνει την ίδια σκέψη και μάλιστα το είχε συζητήσει και με αρχαιολόγους, που εργάζονταν στην ανασκαφή της μυκηναϊκής πόλης του Αρχοντικιού, οι οποίοι όμως σε πρόχειρη έρευνα που έκαναν στην συγκεκριμένη τοποθεσία δεν εντόπισαν κάτι. Ποιος ξέρει ίσως στο μέλλον και με εντατικότερη έρευνα εκεί να ανακαλύψουμε τα απομεινάρια των μεσαιωνικών Ψαρών. Ας περάσουμε όμως να δούμε κάποιους από τους χάρτες που ανέφερα.
Ο πρώτος χάρτης είναι του 1420 σχεδιασμένος από τον Cristoforo Buondelmonti, έναν Ιταλό καλόγερος και γεωγράφο, που κατασκεύασε χάρτες του Αιγαίου και της Κωνσταντινούπολης και ήταν ο πρώτος χαρτογράφος αυτών των περιοχών. Δυστυχώς το ιταλικό κείμενο που συνοδεύει τον χάρτη δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τι περιλαμβάνει. Ο χάρτης αυτός όπως και οι δύο επόμενοι βρίσκονται στο Εθνικό Ναυτικό Μουσείο του Greenwich. Βλέπουμε καθαρά ότι η πόλη των Ψαρών τοποθετείται στην περιοχή των «Χαλασμάτων».
O επόμενος χάρτης από το Ναυτικό Μουσείο του Greenwich είναι ένας βενετσιάνικος χάρτης του 1485 σχεδιασμένος στο Isolario του από τον Bartolommeo Dalli Sonetti .
Ο τελευταίος χάρτης είναι του Antonio da Milo ο οποίος ήταν Έλληνας καπετάνιος και χαρτογράφος με σημαντικότατο έργο στη σύνταξη χαρτών(ισολάρια, πορτολάνους και άτλαντες) με καταγωγή από τη Μήλο. Ο χάρτης είναι του 1590 και συνοδεύεται από κείμενο το οποίο και πάλι προς το παρόν δεν γνωρίζω τι αναφέρει.
Ο επόμενος χάρτης είναι σχεδιασμένος από τον τούρκο χαρτογράφο Πίρι Ρέις και βρίσκεται στην συλλογή Walters. Ο χάρτης χρονολογικά τοποθετείται από το 1502 που ξεκίνησε να χαρτογραφεί έως το 1554 όπου πέθανε. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι στο Νότιο μέρος του νησιού ο Ρέις έχει σχεδιάσει ένα κάστρο επάνω σε λόφο ,αν ισχύει η υπόθεση ότι το Παλιόκαστρο της Μαύρης Ράχης κτίστηκε από τους Γενουάτες της Χίου, κατά την κατοχή του νησιού από την Γένοβα 1346-1566 ,τότε ίσως ο Πίρι Ρέις μας διασώζει την πρώτη και μοναδική απεικόνιση του Παλιόκαστρου της Μαύρης Ράχης προ της καταστροφής.
Ένας ακόμα χάρτης του Ρέις απεικονίζει το Βορειοανατολικό Αιγαίο και τα Ψαρά χαρακτηριστικό αυτού του χάρτη είναι η απεικόνιση και της νησίδας του Καλόγερου για την οποία όμως θα μιλήσουμε άλλη φορά.
Στην συνέχεια έχουμε ένα χάρτη των Ψαρών του 1687 από τον Olfert Dapper, ένα Ολλανδό φυσικό, γεωγράφο και συγγραφέα.
Τέλος ο Μασσαλιώτης υδατογράφος Joseph Roux στου δυο χάρτες του ,του 1750-1764, που ακολουθούν επικεντρώνεται κυρίως στο φυσικό λιμάνι του κόλπου του Αρχοντικιού. Σημειώνει ότι η πόλη βρίσκεται στην σημερινή της θέση ενώ στο Αρχοντίκη και στο Φτελιό σχεδιάζει σπιτάκια κάτι που κάνει όμως και στην βραχονησίδα του Αι – Νικολάκη. Στον δεύτερο χάρτη είναι χαρτογραφημένος και ο βυθός του κόλπου.
Αυτοί ήταν οι χάρτες των Ψαρών που εγώ εντόπισα. Άλλους κατά τύχη άλλους με έρευνα και επιμονή.
Ανδρέας Μ. Καραγιώργης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου