Η κατάρα του Κλασογιάννη.

      Πριν μερικές μέρες ανέφερα σε μια δημοσίευση στο Facebook για την κατάρα του Κλασογιάννη και επειδή αρκετοί είχαν απορίες βρήκα την ευκαιρία να γράψω για αυτή. Υπάρχουν δυο εκδοχές για την κατηγορία που οδήγησε την Δημογεροντία των Ψαρών να τιμωρήσει τον Ιωαν. Κλασογιάννη σε διαπόμπευση και που εν τέλει ήταν η αιτία της κατάρας. Η μια έρχεται από την παράδοση και μου την είπε η θεία μου Δέσποινα Ν. Μπεχλιβάνη όπως την άκουσε από την γιαγιά της και με την οποία συμφωνούν και άλλοι ηλικιωμένοι Ψαριανοί που ρώτησα. Η δε άλλη αναφέρεται από τον Δημ. Ανδριάνα . Ο Κ. Νικόδημος πάντως στο «Υπόμνημα της Νήσου Ψαρών» σελ 40 αναφέρει ότι τον «κατηγόρησαν επί τινι εγκλήματι και απεφάσισαν να τον τιμωρήσωσιν ατιμωτικώς» χωρίς να αναφέρει ποιο ήταν το έγκλημα αυτό.  

Ο Καπουδάν Πασάς
 Γαζή Χασάν Τζεζαϊρλή

     Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και ας δούμε ποιος ήταν ο Ιωάννης Κλασογιάννη . Μετά την υπογραφή της Συνθήκης Κιουτσούκ- Καϊναρτζή το 1774, ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Ρωσία, τα Ψαρά που είχαν επαναστατήσει βρέθηκαν σε δεινή θέση καθώς ο Καπουδάν Πασάς δεν μπορούσε να συγχωρέσει την απιστία των Ψαριανών. Η απόφαση για την καταστροφή του νησιού είχε παρθεί και μόνο ένα θαύμα θα τα έσωζε. Τότε σε μια απέλπιδα προσπάθεια δυο Ψαριανοί γέροντες ο Ιωάννης Κλασογιάννης και ο Μανώλης Κουτέπας προτείνουν στην Δημογεροντία να πάνε στον Καπουδάν Πασά όπου τότε ήταν ο Γαζή Χασάν Τζεζαϊρλή και να ζητήσουν έλεος θυσιάζοντας τους εαυτούς τους για την σωτηρία των Ψαρών. Η Δημογέροντες και ο λαός δεχτήκαν την προσφορά τους , τους έντυσαν ως μοναχούς και αφού του προμήθευσαν πλούσια δώρα για τον Πασά τους έστειλαν στην Πόλη. Εκεί οι δυο γέροντες συνάντησαν τον Έλληνα δραγουμάνο του Καπουδάν Πασά Μαυρογένη ο οποίος τους έκρυψε και τους είπε ότι θα τους φέρει σε επαφή με τον Καπουδάν Πασά κάποια μέρα που εκείνος θα έχει καλή διάθεση ώστε να πετύχουν τον σκοπό τους . Η μέρα αυτή δεν άργησε . Ο Μαυρογένης προετοίμασε το έδαφος. Μια μέρα μέσα στα πολλά παινέματα που έλεγε στον Καπουδάν Πάσα του λέει « Εσύ Πασά μου έχεις τέτοια φιλανθρωπία και αγαθότητα που ακόμα και αυτά τα σκυλιά οι Ψαριανοί να έρθουν να σου ζητήσουν έλεος δεν θα τους απαγχονίσεις …» τότε ο Καπουδάν Πασάς αποκρίνετε ότι «Όχι μόνο δεν θα τους απαγχονίσω αλλά θα τους ντύσω και με καφτάνια και θα συγχωρέσω ότι κι αν έπραξαν κατά του Σουλτάνου μας». Ο Μαυρογένης τότε έτρεξε στους γέροντες και αφού τους συμβούλεψε πώς να συμπεριφερθούν του οδήγησε στον Πασά. Εκείνοι με κροκοδείλια δάκρυα έπεσαν στα πόδια του και τον παρακάλεσαν. Εκείνος αφού του επέπληξε για την επανάσταση τήρησε τα λόγια του. Τους έντυσε με καφτάνια, τους χάρισε τα χαράτσια τεσσάρων ετών και του έστειλε πίσω στα Ψαρρά να ανακοινώσουν το χαρμόσυνο γεγονός στους συμπατριώτες τους.

Ακρόαση από τον Καπουδάν Πασά

     Κάπως έτσι ο Κλασογιάννης με τον Κουτέπα έσωσαν τα Ψαρρά από βέβαιο χαλασμό. Οι Ψαριανοί όμως περίπου δέκα χρόνια μετά ξέχασαν την συμβολή του Κλασογιάννη στην σωτηρία τους. Κατά την εκδοχή του Δημ. Ανδριάνα οι μοναχοί της Ιεράς Μονής Ψαρών κατηγόρησαν τον Κλασογιάννη ότι έκλεψε ένα σμάρι μελισσών που άνηκε στο μοναστήρι και έκατσε σε κάποιο δέντρο που βρισκόταν σε ένα κτήμα του Κλασογιάννη στον Ξερόκαμπο. Από την άλλη πλευρά σύμφωνα με την διασωθείσα προφορική παράδοση η κατηγορία του ήταν ερωτικής φύσεως. Η δεύτερη περίπτωση είναι πιθανότερη κυρίως λόγω της τελικής απόφασης της Δημογεροντίας να τον καταδικάσει σε διαπόμπευση επί όνου (γαϊδουρογύρισμα ) μια τιμωρία η οποία προέρχονταν από το βυζάντιο και ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την μοιχεία χωρίς βέβαια να αποκλείετε η εφαρμογή της και σε άλλες περιπτώσεις. Αλλά και από το γεγονός ότι ο Νικόδημος αποφεύγει να κατονομάσει το «έγκλημα». Κατά την τιμωρία αυτή ο ένοχος τοποθετούνταν ανάποδα σε έναν γάιδαρο χωρίς σαμάρι και τον περιέφεραν στον οικισμό. Το συγκεντρωμένο πλήθος τον χλεύαζε και τον έφτυνε . 

Γαϊδουρογύρισμα (διαπόμπευση) στο Βυζάντιο 

         Όταν λοιπόν πάρθηκε η απόφαση από την δημογεροντία ειδοποιήθηκε όλο το χωρίο να μαζευτεί στις "Ξένης τα χωράφια " (τοποθεσία κοντά στον σημερινό φούρνο) για να ξεκινήσει το γαϊδουρογύρισμα. Και ενώ όλα ήταν έτοιμα, ο ανεβασμένος στον γάιδαρο Κλασογιάννης , φωνάζει με αγανάκτηση προς το τους συγκεντρωμένους «Την κατάρα μου να έχετε Ψαριανοί ! Ποτέ σας να μην μονιάσετε! Και όσες τρίχες έχει η παλάμη μου τόση προκοπή να δείτε!» .Το πλήθος πάγωσε. Όλοι φοβούνταν τις κατάρες και μάλιστα από έναν γέροντα. Τότε βγήκε μπροστά ο Χατζή Ιωάννης Κοτζιάς ο οποίος άδραξε την ευκαιρία και έπεισε το πλήθος για το αβάσιμο της κατηγορία είτε ήταν για το μελίσσι που κανείς δεν μπορούσε να αποδείξει σε ποιον ανήκε , είτε στην άλλη περίπτωση οπού δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Κλασογιάννης όταν συνέβη το περιστατικό ήταν πάνω από 80 ετών. Ο Χ’’ Ιωάννης Κοτζιάς πλησίασε τον γέροντα και τον κατέβασε από το γαϊδούρι. Ο Κλασογιάννης ευχαρίστησε τον Κοτζιά γιατί πήρε την ντροπή από τα παιδία και τα εγγόνια του, όμως ποτέ δεν συγχώρεσε τους συμπατριώτες τους για την αχαριστία τους και έτσι ποτέ δεν πήρε πίσω την κατάρα του. 

Η τιμωρία του ορνιθοκλέφτη Νικ. Γύζης

     Κάποιοι θα πουν ότι η κατάρα μας κυνηγάει ακόμα. Κάποιοι άλλοι, που δεν πιστεύουν στις κατάρες, ότι για όλα όσα μας βασανίζουν φταίμε εμείς οι ίδιοι. Είτε ισχύει η κατάρα είτε όχι η ιστορία της μας διδάσκει να μην είμαστε αχάριστοι και μας κάνει να πεισμώσουμε εναντία σε ότι και σε όποιον προσπαθεί να σπείρει την διχόνοια ανάμεσα στους Ψαριανούς.

Ανδρέας Μ. Καραγιώργης

Πηγές φωτογραφιών
http://www.stougiannidis.gr/
http://argolikivivliothiki.gr/
http://habilisii-habilis.blogspot.gr/